DSC08620 (3)

jasno występuje i jak gdyby na nowo powstaje". ** Ale Mocjj bardziej niemieccy romantycy nie znali zapewne traktatu

" Da 'I

ję czytelnik tej książki, miał poważne kłopoty ze znalezienie N ^podstaw P⁰^ ^leż> jedność. I tę jedność odbudowuje poeta poprzez przejjgjości oryginalnych myślicieli.

połsi (poWSl« ok. 1623 r,). Z pewności*) pokrzepiłaby jego h \^zn*^a biegunowość bytu, dwoistość decydującą o dynamicznym charakterową znajomość teorii wybitnego poety, tym bardziej żc, jat ^ż^^c'^a ' P^Gezf’ Wszystko *^na dwoje się roznosi⁴⁴ w naturze, przeto

fOdpowiedź na pvtame o stosunek poezji do natury znabh T7 ⁵ -T r '    \ . -    *

~ ,    . ii,, « "k;ie zadanie stawiali jej romantycy, żądając wszechogarniania, synte

cki u współczesnego mu filozofa natury Fryderyka W.J. Sćtan<    ..    .    . . .

\ ’ i • ^l,eHinJyzowania, przenikania do istoty, wydobywania z odległych w czasie

go uczniów, których wpływ na powstanie dwóch pierwszych ro^ nitów, podań, legend, utworów literackich ducha narodu, bo naród jest przenjgzny w* l—...«- j-—- - — u-.. — •

krytyka. [Dla Scneinnga (czytaj: również Mochnackiego) światem dzików.

wi „ciąg nieprzerwany jestestw¹*, zaczyna się od materiT nieo^ F. Schlegel w fundamentalnym dziele Historia starożytnej i nowo-

harmonijne współdziałanie z czynnikiem boskim. Nazywamy tolteur-ią. Dlatego w poezji upatrywano ocalenia całościowej wizji świata i la-

,*mpżny, acz me obezwładniający całkowicie inwencji jjlla Mochnackiego jest podstawową kategorią historyczną, jest podmio-j |Dla Schełlinga (czytaj: również Mochnackiego) światem dziejów, I    1

_ję%'.

przechodząc następnie do ożywionej — w dalszym ciągu nieś^j^y/nej literatury badał duchowe właściwości Greków. Rzymian, Wło-a kończy się na świadomej i mającej świadomość własnego jesj ^dw * ‘ⁿⁿy^cb narodów na podstawie ich literaturyjDziełoJiterackie Tezv Schełlinga egzemplifikował Mochnacki geologicznymi _Us3^rakto^U^ako organiczną całość^ będącą z jednej strony wyrazem indy-mi. zaczerpniętymi z prac filozofa i badacza natury Gotthilft    Jw^jgL.    - czynników zewnętrznych ją kształtu-

berta oraz z podręcznika mineralogii Feliksa Drzewińskiego' ^epoki* ^{>v jak,ej ż}>J^e aut^Tym tropem poszedł Mo-. . ..    .    ........    .⁶ • chnacki, koncentrując uwagę wyłącznie na literaturze polskiej.

wizja natury, jej ukierunkowanego rozwoju dzięki istnieniu jnteu    .    . .    ,    . .

.......    . ^lc*i O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, mimo drobnych uchy-

hzmu w przyrodzemu , czyi. pterwiastka duchowego, znos, natu^_bief _{kompo2ycyjnych}, _jak „_a przykład zbyt rozbudowane opisy minera-

opozycję przyrody.1 kultury, bowiem jedna 1 druga są skutkiem HM _w pierwszym rozdziale, co może zniechęcić do dalszej lektury niemej siły sprawczej. Wizja ta zakłada istnienie rzeczy, zjawisk i |cierpliwego czytelnika, jest dziełem nader klarownym, o zwartej kon-sotonalogicznych.    strukcji i precyzyjnym toku wywodu. IAutor w materii języka uniezale

żni* naśladuje naturę, ale nie w sensie bezwiednego kopiową żnia się od niemieckiej terminologii filozoficznej, szukając i znajdując Jest jak gdyby mikromodelem procesów zachodzących w przyrod odpowiednie pojęcia w polszczyźnie, częstokroć zamierzchłej. „Uzna-jest nieustannym stawaniem się, dźwiganiem na coraz wyższe szczi ⁿ‘^e siebie w swoim jestestwie⁴⁴, kluczowe pojęcie w tym dziele, jest w za-świadomości, gdyż literatura ma być „ruchomym zwierciadłem*⁴ rzeczj sądzie wyłączną własnością Mochnackiego, bowiem niemieckie „Selbst-stości, ma -co szczególnie akcentuje Mochnacki — uwydatniać aj bewusstsein⁴⁴ (samoświadomość) mniejszy ma zakres znaczeniowy ność w czasie historycznym, zachowując przy tym pierwiastek unii * ⁿ’^{e w}y^{raza w} ł^akim stopniu czynnej postawy podmiotu. Warto też sum, ukazywać tragizm losu ludzkiego przy jednoczesnej próbie wi P^rz^ ^okazi* zwrócić uwagę na piękne brzmienie tego określenia. Przyda się w obszar boskiej Opatrzności.JDIatego padnie zarzut podał ^kładów P^odobny^ch Ujdziemy o wiele więcej. Zresztą wkład Mochna-sem Konrada Wallenroda, w którym poeta — zdaniem Mochnackiegt ^ckleg0 w ,worzenie P^olskie-i ^terminologii krytycznoliterackiej, f.lozo-

naruszył ową naturalność, dokonując przemieszczeń w czasie; rozb „    , i ;■, ^J,    .    .    ,    ,,    , . ,

.    1    *    Fryderyk Schlegel wspomnianą swoją pracę podporządkował jedne-

wewnętrzne, ów wspomniany sentymentalizm człowieka dziewiętnai,    , . ..7. .^r . .    .J. \    . . .    .

....    . . . .    .    . . | . mu celowi: zbadać, którą z władz umysłu literatura niemiecka doprowa-

go stulecia przypisał bohaterowi średniowiecznemu.! Poezja jest 11 ......    1 z •    1    11    1*1

^b    ..    ...    A    ^{J J}    dziła do doskonałości. Podobny cel przyświecał polskiemu krytykowi,

“ Cyt. za: W. Tatarkiewicz. Historia estetyki. T. III: EstetAa nowożytna, Wrod p_zjg _w p_arZę _z weryfikacją dziedzictwa kulturalnego, z którego Moch-1967.1364. Autorem tłumaczonego tekftu jest M. Plezia.    H

rzeczywistością niż natura, rządz, się własnym, pracami, prawami |_{e że zrezygnował z} obszernego tła literatury europejskiej, ogranicza-dodajmy — analogicznymi do praw zachodzących uf naturze. Uzcwi |L _sję _Wy|ą_Cznj_e do rodzimego piśmiennictwa; sporadycznie tylko poczynił wypady na obce obszary w celach porównawczych. Postępowanie takie