DSC08656 (2)

ny

IflWtl

imy się wspaniałym mcc/eloni Illcgtiny wiatronoglc kalllńw nml Renem; n może by jc i w nas/cj Wiśle pojono. Bądź co ha₍u /du Aldeborttiui^M dłużej w nlczumicr/nnc lulu świeciłaby p|_ril)|N dzikich pustyń i stepów. — Czyż. zwycięstwu Greków nic nilnly ^ go wpływu nu ich kulturę? Ciyź zwycięstwu Kurolu Mariolu,

W nic zasłynęły w poślednich wiekach? lic/ sli|d podań, ilo (ridyfl|j jakie sag!I

Wieki si) inko obszerne place, gdzie się wywijuji) z zawiązków, wikłują. szer/ł), starzeją i drobnieją pewne pomysły, pewno Idee, l te wszechmocna, dobroczynna, u czasem kurząca ręko Oputrznofcl*,, je na nierozd/icrgnioną i w coraz większą plącfflcą się gmuiwaoj. im' wątkową tylu dziwnych i coraz dziwniejszych losów, tylu nicJ badanych rodu ludzkiego klęsk i powodzeń. Ku tym pomysłom odiioj się i z tego źródła wypływają wszystkie poruszenia, wszystkie wu^k s/c sprawy. Gra tych wyobrażeń, tych idei jest historii). Rozpruty nc po ziemi plemiona ich moc przywdziewajij; tf) mocij działają, Sig kolej wzdarzeń, porządek wypadków. Narody si) rcprczcniaj t a m i tych idei. a wielcy ludzie nu to się tylko rodzi), Żeby jc władzy namiestmezą. z zlecenia braci swoich sprawowali. Wielcy ludzie, Jt|| powiada Cousin^M, bądź dobnj radl), bądź szu bit) w boju wspicrjji takie idee i nimi tłumią inne przeciwne, które by się także szerzy chciały. — Ledwo nie tym samym kształtem, jak jedne rośliny, i ca sem zielska, krzewią się nlcprzcrodną płodności!) ze szkodą innych rośłią nie mających takiej siły wegetacyjnej. — Jeżeli się w życiu jakicgokol wiek narodu tak rozległa idea nagłe szerzy, rozplenia, w tym czatą najwięcej usposobień, najwięcej twórczych zdolności — u zatem najwięwj powji.

/W dziejach polskiego narodu niejedna wielkimi nudzicjumi rozbij snęła chwila! I u nas nicprzerodną płodnością szerzyły się rozlegli pojęcia. Mieliśmy poetyckie czasy, czasy olbrzymiej mocji mieliśmy rzeczywistą poezją w życiu, lecz nikt jej nic przekazał M pnym pokoleniom utworami poetyckiego geniuszu. Tę myśl polrzcbt dobrze zrozumieć; to bowiem, jak sądzę, charakteryzuje nuszę dz||| szą poetycką literaturę. Z tego tytko względu uważać ją będęj rwejrzyjmy na przykład w wiek Bolesława Wielkiego. ŚzerzyUią w dziedzinie Bolesławowskiej, górowała potężna myśl, wielka, gęnlu na idea, którą ten mąż nadzwyczajny, że tak powiem, numiestnicit sprawował władzą ludów słuwiańskich. Myśl ich jedności, mocy, chwal)! Bolesław tę ideę rozpleniał szablą swoją, nie dopuszczając, żeby przeciwni

U fdiiwlańskich i d c a germani/mu, nic mniej wówczas potęż*

(i^ |plnil• wojująca, przed nią przodek otrzymać miała.Jfcłył on nie lyl-zarazem opiekę swoję na wszystkich rozciągał 1,1^ -j*,| cechą oznaczone jego wojny z Niemcami. Ta myśl opatrzna j|/'’j_|( |_Cdwo nie każdym jego poruszeniem. Dlatego takie oko miał na r k Z lej przyczyny dzierżaw swoich tuk upornie bronił w Miśni

Inne przedsięwzięcia Bolesława są raczej sprawą*zdobywcy PJro/mnożyciclu i patrona wspomnionej idei... Gdzież ojcowie r jl naszej? Kiedy Opatrzność powołała Bolesława do przełożeństwa r _jr()(jzic polskim, ten czas prędkiego wzrostu, czas powodnego szczęty! gdzie indziej, jak np. w Grecji, w Hiszpanii, we wszczątku no-2ych społeczeństw europejskich, w Anglii, w Niemczech, we Wło-%i c/iiHcm poetyckiej inspiracji, zawodem śmiałych geniuszów jicjoko idealną podstawą, skarbnicą literatury następnie kształconej i odimiennej. U nas ogromne w krótkim czasie państwo powstało. Po* ^uglimy przed sobą charakter poetycki! Romantyczną postać dziejów i lultlchl Jak u s t r a I n e światło jaśnieje ten ulubieniec Lelewela¹¹ ‘ odległej dali naszych czasów. Jego kraj szeroki, jego lud prosty, niebywały, źle otarty z bałwochwalstwa, po tej przestrzeni rozsypany fifjikimi osadami wśród nie przetrzebionych puszcz, wśród głuchych yw, Szlachta drapieżna, ni z praw, ni z obyczajów w swej woli ukróci nie mająca. Zewsząd groźny nieprzyjaciel! Tu hordy dzikszych jgwian, którzy się jeszcze ciosanym bożkom kłaniają — owdzie prze* ^oc sąsiedzkich Niemców. Jaka burza nad głową młodego królal Jaki fbc do szlachetnego zawodu! Temu jednak podołał ogromowi, bo władał duch plemion słuwiańskich, równie nadzwyczajny i silny, i były nadzwyczajne, u prawie nadludzkiej siły wymagające ówcze-ioeokoliczności. Wiarę krzepi, mocuje; szerzy światło; ujmuje w kluby bwolę, niesforność; gromi nieprzyjaciół; ich dzierżawami swoje popada. Od Odry do Dniepru nicspracowany goniec, wódz i żołnierz, usta-wodawca i gospodarz ubezpiecza niepodległość państwa, wnętrzny porządek ustanawia. Odziedziczywszy po ojcu —* jak powiada Narusze-|cz^M — „obszerną nikczcmność". puścizną przekazuje następcom dostatek, chwałę i postrach swego imienia. A też figury, co go otaczu-|f? A ci bojarowie z dzikimi, leśnymi sercami, odważni, bitni, pancerni? li starszyzna? Wywołajmy sobie z pamięci te wszystkie postacie!! tyitiwmy sobie Bolesława w domu drewnianym, którego ściany, jak Ir Lelewel opisuje, bogato ubrane, złotymi i srebrnymi blachami, tar* Nimi i szablami, od kamieni i kruszcu lśniły się. Wyobraźmy go sobie,

MO

101