DSC06655

L11 TWÓRCZOŚĆ POWOJENNA

jeden z piękniejszych w polskiej poezji. Zauważalnym .^o#i_eiv poetyckim staje sig cytat wtopienie cudzej wypowiedzi przy. wołuje bogactwo znaczeń związanych z twórczością przytoczone, go autora. Mowa własna zostaje w ten sposób zestawiona _; cudzym głosem, następuje zderzenie dwu różnych energii sę, mantycznych, przynoszące pozytywne estetycznie skutki. Wie. rzyriski cytował nie tylko-poetów (Rimbauda, Pounda, Eliotą Goethego), ^-;ale także prozaików- i -filozofów (Faulknera. Nie. tzschego). "    --------

Coraz bardziej uprzywilejowane miejsce zaczął’ zajmowaj wieloznaczny obraz apelujący do podświadomości odbiorcy Poprzednio podk reślałem parokrotnie dbałość o szczegół i reali. styczną wartość^prżedstawień zawartych w tej poezji, teraz należ) wskazać tw symboiicznóśc'obrazowania. Trafnie cha rak ter yzo wała^-je Jolanta Dudek i'powiązała z fenomenologią wyobraźni poetyckiej Bachelarda. Wybitny francuski filozof oraz teoretyk nauki i literatury ukazywał autonomię świadomości poetyckiej i ; szczególnie cenił dzieła ożywiające archetypy dzieciństwa i umożliwiające zadomowienie się w bycie. W utworach autora Tkanki ziemi znaleźć można bez trudu wspomniane przed chwilą wartości. Zacytujmy monografistkę powojennej twórczości Wierzyńskiego:

W drugim okresie twórczości zawarta implicite w poezji Wierzyńskiego koncepcja obrazu poetyckiego jako nagłego ujawnienia się całej i psychiki człowieka: ogarniającej sferę emocji, wyobraźni, pamięci, refleksji — równa się Bachelardowskiej definicji obrazu poetyckiego jako •] i nagłego momentalnego objawienia się całego życia wewnętrznego czło-1 wieka, objawienia dokonanego na kanwie jakiegoś doznania zmysłowego * (ruch. dźwięk, barwa, kształt, dotyk, zapach)³.

Osobne, miejsce w powojennym dziele Wierzyńskiego zajmuje Czarny polonez, zarowno że względu jna spoistość Jtcuppoźycyjną tomu, jak również monótematyczność. Poświęcony bowiem .został aktualnym wydarzeniom i nastrojom nurtującym polskie ¹

społeczeństwo wdrugiej połowie lat sześćdziesiątych- Nie było to zupełną nowością w twórczości autora Krzyży i mieczy. Przecież jednolitym zbiorem tekstów o tematyce historycznej i politycznej była Wolność tragiczna, a problematyka ta górowała w całym okresie wojennym. Także w ostatniej fazie pisarstwa Wierzyńskiego znaleźć można wiersze zaangażowane, satyryczne lub pamfletowe. Należał on na emigracji do pisarzy uważnie obserwujących, co się dzieje w kraju i żywo reagujących na dokonujące się tu zmiany. Oczywiście, był obserwatorem emocjonalnie związanym z oglądanym „obiektem" i oceniającym go wedle własnej, bardzo indywidualnej skali wartości. Jego wyczulenie na sprawy krajowe celnie scharakteryzował Zbigniew Herbert:

Była w nim żywa, autentyczna pasja, niezgoda, ale także pilne nasłuchiwanie tego, co dzieje się w kraju, cierpliwa uwaga dla racji odmiennych. Gniew, oburzenie, wstyd — wszystkie formy gorzkiej miłości — ale nigdy obojętność, żółć czy wyniosłość wieszcza, o które pomawiała go plotka.

Poezja Kazimierza Wierzyńskiego nadawała imiona zbiorowemu doświadczeniu. Reagowała na zdarzenia istotne. Była kroniką nadziei i rozpaczy, sejsmograficznym zapisem doli narodu².

Żaden Chyba tom wierszy Wierzyńskiego nie był tak rozmaicie oceniajny, jak X^zafnv"połvne:: 'Zasłużeni licytowani często we Wstępie badacze podkreślali doraźność i brak dystansu do relacjonowanych wydarzeń, określając tomik „pamfletem politycznym” (Dtuska). Z drugiej strony podziw budziło wyczucie językowe współczesnej polszczyzny i dobre odtworzenie konwencji potocznego mówienia — u poety mającego ponad 70 lat i od blisko 30 lat przebywającego na obczyźnie. Michał Głowiński usytuował w planie historycznoliterackim przedostatni zbiór wierszy Wierzyńskiego, pisząc, że jest on — obok Poematu dla dorosłych Ważyka — najlepszym utworem w dziedzinie poezji politycznej, napisanym po wojnie³.

1

Ibidem, s. 54—55.

2

Z. Herbert, O Kazimierzu Wierzyńskim..., op. cit., s. 7.

3

Zob. M. Głowiński, Wokół ,,Poematu dla dorosłych", «Odra» 1985, nr 11.