DSCF0014

funkcją porowatości efektywnej, zależną także od innych czynników. Porowatość efektywna natomiast jest funkcją wielu czynników litologicznych. zależy np. od zawartości i rodzaju iłów, jak też ich stopnia zawodnienia, iły bowiem pęcznieją pod wpływem domieszki wody, a tym samym zwiększają swą objętość, a więc zmniejszają porowatość.

Rys. 80. Porowatość skały złożowej

t — kwarc. I — cementacja. 3 — pory poleczone. 4 — pory zamknięte. Porowa-toM efektywna (pory poleczone ze sobai ■ 25*.«. porowatość zamknięta (odizolowana) - 3*/«. porowatość absolutna (całkowita) = 30*.

Bardzo duży wpływ na porowateść ma heterogeniczność (niejednorodność) wymiaru i kształtu ziam (o czym już wspomniano wyżej), następnie rodzaj wypełnienia złoża w sensie wzajemnego ułożenia ziarn (rys. 70 do 77). cementacja ziarn, ługowanie i wietrzenie. Również procesy eksploatacyjne mogą wybitnie zmienić porowatość skał złożowych, a więc w pier-

O    >00    200    300    400    900

Ciśnienie, oto

Rys. 81. Porowatość iłów w zależności od głębokości zalegania (wg Herdberga)

Rys. 82 (z prawej). Redukcja porowatości skały spowodowana wzrostem ciśnienia (wg Carpentera i Spencera)

Ołfbokoic. m

wszym rzędzie działanie mechaniczne, jak np. pewnego rodzaju erozja wskutek wypłukania i przemieszczania cząstek złoża w kierunku odwiertu eksploatacyjnego, szczelinowanie hydrauliczne, odparafinowanie, wreszcie procesy chemiczne towarzyszące kwasowaniu złóż i in.

Ściśliwość skał jest również przyczyną zmiany ich porowatości. Geerst-man rozróżnia trzy rodzaje ściśliwości: macierzystą, czyli zmianę postaci i objętości ziam pod wpływem ciśnienia, globalną, polegającą na zmianie

82