DSCF0512

nie 13-zgłoskowce o toku anapestowym, bardzo bliskie, niemal tożsame rytmicznie analogicznym wersetom Zadymki:

Gdzie najsmutniej, dziewczyno, tam nasze spotkania,

Na spacerze antycznym, na ścieżce rozstania,

Wierny księżyc nad starym cmentarnym teatrem

(Spacer antyczny)

Zasypuje śnieżnemi płatkami sennemi

Siąść przy oknie z gazetą z zeszłego tygodnia

Szeptać wieści pośnieżne, podzwonne, spóźnione?

(.Zadymka)

Oba wiersze anapestowe, równie elegijne - nie powinno więc być tutaj żadnych znamiennych różnic w interesującym nas zakresie. Oto zestawienie:

| Długość wyrazów	Zadymka \	Spacer antyczny
1 4 sylaby	5,3%	-
1 3 sylaby	57,9%	40%
1 2 sylaby	26,3%	28%
1 sylaba	10,5%	j 32%

Wszystkie zestawienia unaoczniają, jak bardzo wyjątkowe i silne jest uprzywilejowanie wyrazów trzysylabowych w „dłuższych” wersetach Zadymki, jak bardzo górują one liczbowo nad wyrazami innymi, przytłaczają je. Znów zapytujemy: dlaczego?

Wersety 13- i 14-zgłoskowe Zadymki - podobnie jak 12-zgło-skowce - bardzo konsekwentnie zachowują tok anapestowy. Różnią się od swoich krótszych pobratymców hiperkataleksją:

13- zgłoskowce mają „naddaną” sylabę ostatnią, trzynastą -

14- zgłoskowce zaś siódmą (w średniówce) i czternastą (w klauzuli). Ta niewielka różnica liczbowa powoduje duże odmienności jakościowe: w klauzuli, a w 14-zgłoskowcach również w śred-

niówce, wskutek naddania jednej sylaby nieakcentowanej pojawia się spadek paroksytoniczny - gdy w 12-zgloskowcach panował tam niepodzielnie oksyton, zgodny z konsekwentnym tokiem anapestowym (ssS). 1 wyrównanie toku zestrojowego w dłuższych wersetach Zadymki idzie w tym właśnie kierunku.

Tam — w 12-zgłoskowcach — przeważał tok dierezowany, większość granic stopowych pokrywała się z granicami zestrojowymi, wytwarzając siłę inercji rytmicznej. Tutaj - rzecz ma się odwrotnie. Diereza nie pojawia się ani razu, granice stóp wypadają konsekwentnie wewnątrz zestrojów. I poczyna przeważać tok zestrojów, zgodny z poczuciem językowym. Anapestowy rytm poczyna się odkształcać.

Zestroje zaś — jak to jasno wynika z przeprowadzonych w tabelach wyliczeń — kształtowane są przez wyrazy trzysylabowe. Mają więc — zgodnie z naturalnymi tendencjami akcentowymi - tok amfibrachowy: sSs. Powstaje spięcie między tokiem anapestowym, narzuconym przez przyjęty schemat metryczny -i tokiem amfibrachowym, narzuconym przez realizujące ana-pest wyrazy. Oczywiście — zwycięża poczucie językowe, anape-sty poczynają zacierać się w amfibrachach.

Poczynają zacierać się tym mocniej, że wyrazy trzysylabowe skupiają się konsekwentnie w końcowej fazie 13-zgłoskowców¹²:

Zasypuje śnieżnemi płatkami sennemi

Szeptać wieści pośnieżne, podzwonne, spóźnione?

Tok amfibrachowy - spokojny, kołyszący, senny - poczyna dominować zdecydowanie. Energii anapestowego 12-zgłoskow-ca poczyna przeciwstawiać się rozkołysanie senne i monotonne narzuconego przez rozłamujące anapest zestroje toku amfibra-chowego.

A przecież — te przeciwstawne sobie realizacje toku anapestowego konsekwentnie się przeplatają. I powstaje znamienna fraza: energiczna w pierwszej fazie - spływa w spokój i senność fazy drugiej. Energia wygasa, pozostaje bezwolne rozkołysanie.

I taka „figura rytmiczna” powtarza się z następstwem każdej pary wersetów. Rytm poczyna mówić. Mówić o energii i jej wyga