DSCF0522 (2)

RYCINA 1.2. Co wpływa na to, w jakim stopniu ludzie będą kooperować — ich osobowość czy też istota sytuacji społecznej? Samuels i Ross (1993) stwierdzili, iż osobowości studentów college’u, oszacowane przez współmieszkańców z tego samego akademika, nie determinują tego, jak dalece kooperująco lub rywalizująco będą się zachowywać w toku gry w laboratorium. Dramatyczny wpływ wywarła nazwa gry — to, czy była ona nazwana „Grą wspólnych interesów" czy „Grą na Wall Street”. Takie pozornie nieznaczące elementy sytuacji społecznej mogą wywierać istotny wpływ na ludzkie zachowanie, przytłaczając różnice osobowościowe (zaczerpnięto z: Samuels, Ross, 1993)

16 Rozdział 1

trzecich badanych zachowało się ry walizacyjnie, natomiast gdy nazwano to „Grą wspólnych interesów", jedynie jedna trzecia zareagowała w ten sposób. Nazwa gry była nośnikiem silnych norm społecznych określających odpowiedni rodzaj zachowania w danej sytuacji, a jak zobaczymy w rozdziale 7, normy społeczne mogą bardzo silnie kształtować zachowania ludzi.

W opisanej sytuacji osobowość wywołała nie dające się zmierzyć różnice między zachowaniem faktycznym a przewidywanym. Ci, określeni jako rywalizujący, nie byli skłonni przyjmować strategii rywalizacyjnej częściej niż tak zwani kooperujący. Taki wzorzec wyników jest jednym z tych, z którymi częściej spotkamy się w tej książce: pozornie mało znaczące elementy sytuacji społecznej mogą wywołać silne efekty i przeważyć nad różnicami osobowościowymi. Nie oznacza to, iż różnice osobowościowe nie istnieją lub są nieważne; one są i często bywają bardzo istotne. Dowiedzieliśmy się jednak, że pewne sytuacje społeczne i środowiskowe są tak silne, że wywierają dramatyczny wpływ prawie na każdego. I to jest właśnie obszar zainteresowań psychologa społecznego.

Moc sytuacji subiektywnych: krótka historia idei

Podsumowując, można powiedzieć, że sytuacje społeczne często wywierają zadziwiający i głęboki wpływ na ludzkie zachowanie. Ale co właściwie rozumiemy przez sytuacje społeczne? Jedna ze strategii polega na wyszczególnieniu obiektywnych właściwości takiej sytuacji, a więc tego, jak nagradza ona zaangażowane w nie osoby, a następnie na udokumentowaniu zachowań, które wynikają z tych obiektywnych właściwości.