DSCF0541 (2)

4 70 RoidtM 11

były świadkami oddawania przez dorosłych swvch bonów dla Bob-by’ego, teraz przeznaczały więcej własnych bonów na fundację niż to które poprzednio przyglądały sic dorosłym /atr/vmui.\vvm wszystkie zdobyte bony. Daje to podstawy, aby przypuszczać, żo altruizm pod wpływem obserwacji zachowania dorosłych stał sic dla czyści z nich wartością sama w sobie. Dlatego parć tygodni później w nowej sytuacji, gdy żaden wzór zachowania nie był dostępny, postąpiły one tak wielkodusznie.

Dzieci sa dobrymi naśladowcami i na podstawie obserwacji innych szybko sic uczą. jakie zachowania sa cenione i pożądane. Czy ten rodzaj modelowania ogranicza sic tylko do zachowania prospołecznego? Może nurtuje eie pytanie, czy dzieci naśladują również zachowania agresywno i brutalne, których przykładów dostarc/aja im ich ulubione postaci telewizyjne? W następnym rozdziale zobaczymy, że często mamy także do czynienia z takim rodzajem modelowania.

Czv tylko osobowość. Jak stwierdziliśmy wyżej, rodzice i inni dorośli maja wpływ na wykształcenie się w dziecku nastawienia altruistycznego. Powinniśmy jednak być ostrożni z wyciąganiem z tego taktu zbyt pochopnych wniosków. Rzeczywiście, niektóre osoby w większym stopniu niż inni nauczyły się altruizmu. Wszyscy na pewno znamy osoby niezmiennie gotowe spieszyć z pomocą, tak jak na przykład nasza świątobliwa ciocia Sarah, zawsze przedkładająca potrzeby innych nad swoje własne, lub nasz kuzyn Tom, który właśnie przyłączył się do Korpusu Pokoju. Jednak nio oznacza to, że na podstawie tego, jak dalece altruistyc/ną osobowością jednostka dysponuje, potrafimy przewidzieć jej gotowość przyjścia komuś z pomocą. Gdyby cała tajemnica sprowadzała się do altruistvc/.nej osobowości, moglibyśmy podzielić ludzi na dwa typy: typ pomagający, regularnie wspierający innych bez względu na sytuację oraz typ egoistyczny, który ma zwyczaj chować głowę w piasek, gdy inni potrzebują pomocy.

osobowość altruistyczna: osobowość, którą charakteryzuje tendencja do udzielania pomocy innym osobom

Jednak, jak zauważyliśmy w rozdziale 1, osobowość nie stanowi jedynej determinanty ludzkich zachowań. Jak stwierdzają psychologowie, aby zrozumieć ludzkie postępowanie, musimy uwzględnić presję sytuacyjną, której ludzie podlegają. Wtedy możemy przewidywać, na ile w określonych sytuacjach będą skłonni zachowywać się altruistycznie. Przypatrzmy się klasycznemu badaniu przeprowadzonemu przez ł lugh Hartshorne'a i Marka Maya (19295, którym objętych zostało 10 000 uczniów szkoły podstawowej i średniej. Starano się w nim określić, jak będą zachowywać się uczniowie w różnych sytuacjach stwarzających potencjalną szansę udzielenia komuś pomocy: czy zgodzą się zorganizować zbiórkę książek i obrazków dla dzieci przebywających w szpitalu, ofia-rować pieniądze na cel dobroczynny, przygotować upominki dla biednych dzieci? Jeśli rzeczywiście o skłonności do działań altruistvc/nveh decyduje wyłącznie osobowość, to dzieci powinny zachowywać sic w sposób bardzo spójny i konsekwentny w różnych sytuacjach. Jeśli Nicole ma osobowość altruistyczną, powinna we wszystkich sytuacjach bardziej niż inni przejawiać skłonności altruistyczne. Jeśli Philip jest skoncentrowany głównie na swojej osobie, powinien przejawiać mniej niż inni ochoty do dokonywania aktów aUruistyeznych. Czy to nie brzmi sensownie?

Ku zaskoczeniu korelacja między altmistvczt\vm zachowaniem w jednej sytuacji (np. przy zbieraniu książek i obrazków dla dzieci przebywających w szpitalu) a altruistycznym zachowaniem w innej sytuacji nie jest