DSC06869

Rozdział II

WYCHOWANIE TRADYCYJNE W RODZINIE

WYCHOWANIE TRADYCYJNE W RODZINIE PRZEZ OBCOWANIE DZIECI Z RODZICAMI.

ICH NAŚLADOWNICTWO I UDZIAŁ W PRACY

Wychowanie tradycyjne jest związane genetycznie z rodziną wspólnoty pierwotnej, w której proces wychowania opierał się: a) na obcowaniu i przebywaniu stałym dzieci z rodzicami i Rodzeństwem, b) na naśladownictwie rodziców i starszego rodzeństwa przez dzieci, c) na udziale dzieci w pracy rodziców. Takie postępowanie miało charakter irracjonalny, emocjonalny, nieświadomy celów i zadań przyszłych w procesie oddziaływania. Tak wychowywały się dzieci niewolników, chłopów pańszczyźnianych aż do XVIII wieku.

Od czasów pierwszych przemian naukowo-technicznych w drugiej połowie XVIII wieku po wprowadzeniu maszyn parowych, a w XIX wieku maszyn elektrycznych i maszyn spalinowych do produkcji w miastach zaczyna się ucieczka ludności wiejskiej ze wsi do miast. W związku z tym zaczęła ulegać przeobrażeniom i ewolucji tradycyjna rodzina tak miejska, jak i wiejska oraz tradycyjne wychowanie, gdyż od tego okresu zaczyna uczestniczyć w procesie wychowania rodzinnego szkoła elementarna, która z czasem staje się powszechną i podstawową od XIX wieku, a w XX wieku zaczyna się upowszechniać szkoła średnia.

PRZEOBRAŻENIA TRADYCYJNEGO WYCHOWANIA W RODZINIE

Pod wpływem postępu naukowo-technicznego, społecznego, ekonomicznego, migracji ludności i przemian demograficznych rodziny wychowanie tradycyjne ulega przeobrażeniom, bo ojciec w środowisku miejskim i przemysłowym oraz znaczna część ojców" spośród chłoporobotników pracuje najczęściej poza domem rodzinnym, a wychowaniem dzieci zajmuje się z jednej strony

szkoła powszechna, podstawowa, a po powrocie dzieci ze szkoły do domu — matka, która oddziałuje wychowawczo na dzieci w sensie tradycyjnym przez obcowanie z nimi — przez swój przykład, który wywołuje u dzieci naśladownictwo, a następnie przez udział dzieci w pracy domowej.

W środowisku rodzinnym wiejskim, chłopskim wychowanie w dużej mierze ma jeszcze charakter tradycyjny, bo obok szkoły podstawowej, która w sposób świadomy kieruje procesem wychowania dzieci, w rodzinie chłopskiej najczęściej wychowaniem dzieci zajmuje się matka i starsze rodzeństwo w ujęciu pierwotnym. Jeszcze obecnie wiele dzieci od najmłodszych lat bierze czynny udział w życiu gospodarczym rodziny, np. w wielu wsiach pasą gęsi, krowy i pomagają po powrocie ze szkoły w pracy w gospodarstwie, a w okresie pilnych robót polnych w jesieni i na wiosnę zostają nawet w domu, aby pomagać w pracy w gospodarstwie rolnym, i nie chodzą wtedy do szkoły.

To wychowanie w dużej mierze jeszcze tradycyjne, pierwotne w chłopskim środowisku rodzinnym ma swoje specyficzne cechy, jak rozwijanie przywiązania do ziemi jako najwyższej wartości życia wiejskiego, zaprawienie do pracowitości, oszczędności i gospodarności.

We wsi na wychowanie dzieci silnie oddziałuje też opinia sąsiedzka. Pod jej wpływem kształtują się obyczaje, obrzędy, stosunek do ludzi, do sąsiadów, do środowisk dalszych, do planów życia i przyszłości. Opinia społeczna na wsi stoi na straży obyczajów utrwalonych przez tradycję i stawia często opór innowacjom i przemianom.

W Polsce jednakże rodzina chłopska ulega obecnie dużym przeobrażeniom: z pierwotnej, tradycyjnej na nowoczesną nie tylko pod wpływem szkoły, ale pod naporem życia miejskiego — łatwego kontaktu z miastem dzięki nowoczesnym środkom komunikacji, pod wpływem środków masowego przekazu — głównie radia i telewizji. Poza tym na przeobrażenia rodziny chłopskiej na wsi i na przeobrażenia wychowania w środowisku wiejskim ogromny wpływ mają chłoporobotnicy, którzy dojeżdżają ze wsi do miast i ośrodków przemysłowych. W związku z tym w znacz-^nei jj^(Spj^v rodzin chłopskich (około 30®/o) oboje rodzice pra-cuja^za^dotfW, a zwłaszcza ma to miejsce w rodzinach chłop-