DSCF5506

WARSZAWSKI HOTEL ROBOTNICZY I JEGO MIESZKAŃCY

SKĄD I W JAKI SPOSÓB REKRUTUJĄ 81* MIESZKAŃCY HOTELU?

Wojenne zniszczenia miast i rozbudowa przemysłu spowodowały powstanie instytucji hoteli robotniczych, które znajdują się w licznych ośrodkach przemysłowych i miejskich całego kraju. Zamieszkuje w nich głównie ludność pochodząca ze wsi. Hotele pomyślane są jako instytucja przejściowa do czasu likwidacji głodu mieszkaniowego, kiedy każdy z robotników będzie mógł znaleźć pomieszczenie dLa siebie i rodziny na własną rękę.

Hotele robotnicze traktowane na gruncie industrializacji i związanej z nią zarobkowej migracji ludności wiejskiej nasuwają wiele zagadnień, które nie były dotychczas u nas przedmiotem systematycznych badań. Socjologiczne rozważania zawarte w tym artykule zamykają się głównie w ramach stosunków występujących pomiędzy hotelem i jego mieszkańcami a rodzinami wiejskimi, z których głównie rekrutują się klienci hoteli robotniczych. Dla socjologicznych obserwacji zasadnicze znaczenie ma tutaj fakt, że przenoszenie się z rodzinnej chałupy do miejskiego hotelu jest przejściem jednostki ze społeczności wiejskiej typu rodzinno-są-siedzkiego do hotelowego środowiska, które w całej swej strukturze nie tylko jest zupełnie odrębne w porównaniu z macierzystą grupą wiejską, lecz także jest bardzo luźno, powierzchownie i jednostronnie związane ze społecznością miejską i jej kulturą. Na tym podłożu u mieszkańców hotelu zachodzą zasługujące na uwagę procesy adaptacji do nowego środowiska miejskiego.

Hotel, w którym podjęliśmy badania w roku 1955, jest jednym z największych hoteli robotniczych w Warszawie i należy do najlepiej urządzonych instytucji tego rodzaju nie tylko w stolicy, ale i w całym kraju. W dwunastu wielopiętrowych blokach rozlokowano około 3 tys. mieszkańców pochodzących dosłownie z całej Polski. Każdy z bloków zamieszkuje około 300 robotników. W pokoju mieszka od 3 do 7 osób. Pokoje urządzone są skromnie, ale wygodnie, każdy z mieszkańców otrzymuje łóżko z pościelą, szafę itp. Na każdym piętrze znajdują się łazienki z wodą ciepłą i zimną, kuchenki gazowe, na których robotnik może przyrządzić sobie potrawy. Rano i wieczorem robotnicy otrzymują bezpłatnie kawę.

Na terenie hotelu istnieje ogromna stołówka, wydająca przez cały dzień posiłki, gdyż robotnicy pracują na różne zmiany. Czynny jest bar mleczny, różne sklepy branżowe oraz takie zakłady, jak fryzjerski, krawiecki, szewski itp. Jest również lekarz prowadzący niewielką izbę chorych.

Hotel pomyślany został nie tylko jako miejsce zamieszkania robotników, lecz jako instytucja mająca na celu zorganizowanie życia społecznego i kulturalnego przybywających do miasta chłopów. W każdym z bloków hotelu jest świetlica, przy hotelu czynne jest kino, wyświetlające filmy aktualnie znajdujące się na ekranach Warszawy, biblioteka licząca około 3000 książek oraz szkoła wieczorowa w zakresie 7 oddziałów. W poszczególnych blokach oraz w świetlicy centralnej organizowane są systematycznie odczyty takich instytucji, jak NOT, TWP, Służba Zdrowia itp. Prowadzone są różne kursy, np. szoferśkie, urządzane są konkursy czytelnicze, spotkania z literatami, organizowane są wycieczki do muzeów itd. Zarząd hotelu stara się przybywającemu niejednokrotnie z zacofanej wsi chłopu udostępnić jak najszerzej kulturę miejską. Przy hotelu istnieje boisko sportowe i działają sekcje sportowe. Często zarząd organizuje wieczorki tańcujące, a nawet całonocne zabawy.

Większość spraw natury porządkowej załatwia samorząd złożony z lokatorów i działający w obrębie poszczególnych bloków.

Mieszkańców hotelu można podzielić na różne kategorie. Największą grupę stanowią lokatorzy stali i lokatorzy tzw. „na delegacjach". Lokatorzy stali — to ci, którzy mieszkają i pracują w warszawskich zakładach pracy. Lokatorzy „na delegacjach" — to robotnicy normalnie zatrudnieni w różnych miejscowościach Polski, którzy do Warszawy przybywają na okres od kilku tygodni do kilku miesięcy, kiedy w stolicy przy budowie jakiegoś obiektu potrzebna jest większa liczba specjalistów. Tak więc np. na budowę Pałacu Kultury i Nauki kolejno przybywali z różnych miast: betoniarze, kamieniarze, stolarze, elektrotechnicy, szklarze itd. Każda kategoria opuszczając hotel pozostawiała miejsce dla kategorii nowoprzybywające/j.

Większość mieszkańców hotelu, bo około 70%, to robotnicy „na delegacjach", tylko około 30% stanowią robotnicy, którzy stale pracują w Warszawie. Nie znaczy to, aby stali mieszkańcy hotelu byli naprawdę z nim ściśle związani. Tracą oni miejsce w hotelu z chwilą, kiedy przestają pracować w instytucji, która ma zarezerwowane miejsca w hotelach.

Wśród robotników pracujących stale w Warszawie należy wyróżnić dwie kategorie. Jedna m- to ci, którzy do Warszawy przybyli przed 1954 r. i są stałymi mieszkańcami Warszawy; druga — to ci, którzy przybyli po tym terminie i uzyskali prawo do zamieszkania czasowego. Pierwsi — to naprawdę stali mieszkańcy Warszawy, którzy nawet tracąc pracę i miejsce w hotelu nie tracą prawa mie-