DSCN0024

ljt

Dia/tktyka ₀,

'"'u,,

neyenr

chodzącego własnymi drogami oryginała. Wykluczonemu » chiny przemysłu łatwo jest przypiąć etykietkę nieudolności. jj!^{1 2} w produkcji materialnej mechanizm podaży i popytu rozpj¹ się, ale w sferze nadbudowy działa jako kontrola na ¹ panujących. Konsumentami są robotnicy i urzędnicy, farm^ i drobnomieszczanic. Tkwią ciałem i duszą w gorsecie tałistycznej produkcji, i bez oporu podporządkowują się w stkiemu, co się im oferuje. A że poddani traktowali moralno^ która przychodziła do nich od panujących, zawsze bardajJ serio niż ci ostatni, to dziś oszukiwane masy ulegają mitowj sukcesu znacznie bardziej niż ci, którzy sukces odnieśli. mają pragnienia. Niezawodnie obstają przy ideologii, za której pomocą się ich zniewala. Niedobra miłość ludu do krzywd jakie mu się wyrządza, daleko wyprzedza spryt instancji. Prz_c. wyższa rygoryzm Hays Office¹ - tak jak w wielkich czasach lud zagrzewał daleko silniejsze skierowane przeciwko sobie in. stancje, terror trybunałów. Opowiada się za Mickeyem Roo. przeciwko tragicznej Garbo i za Kaczorem Donaldem

_ay_Stc sumienie. Konformizm ten zadowala się reprodukowaniem stale tego samego.

Zasada wciąż tego samego reguluje też stosunek do przeszłości Tym, co nowe w fazie kultury masowej w stosunku do fazy późnoliberalnej, jest wykluczenie nowości. Maszyna obraca się w tym samym miejscu. Skoro określa konsumpcję, to wyklucza rzeczy nie sprawdzone jako ryzykowne. Filmowcy podejrzliwie patrzą na każdy manuskrypt, który nie opiera się uspokajająco na jakimś bestsellerze. Dlatego właśnie wciąż mówi się o idea, nouelty i surprise, o tym, co byłoby zarazem swojskie i niebywałe. Służy temu tempo i dynamika. Nic nie może pozostać tak jak było, wszystko musi się nieustannie posuwać, być w ruchu. Albowiem tylko uniwersalne zwycięstwo rytmu mechanicznej produkcji i reprodukcji obiecuje, że nic się nie zmieni, że nie pojawi się coś, co nie pasuje. Dodatki do wypróbowanego inwentarza kultury są zbyt spekulatywne. Skostniałe typy form, takie jak skecz, nowela, film problemowy, szlagier - to normatywnie stosowany, oktro-jowany pod groźbą kary przekrój smaku epoki późnoliberalnej. Potentaci agentur kulturalnych, którzy harmonizują ze sobą jak menedżer z menedżerem, niezależnie od tego, czy wywodzą się z branży konfekcyjnej czy z college'u, dawno już poddali ducha sanacji i racjonalizacji. Tak jak gdyby jakaś wszechobecna instancja dokonała przeglądu materiału i sporządziła miarodajny katalog dóbr kulturalnych, zwięźle prezentujący dostępne w sprzedaży serie. Idee wypisane są na niebie kultury, w którym już u Platona były policzone, ba - były samymi liczbami, uchwalone raz na zawsze, niepomnażalne i niezmienne.

Rozrywka, wszystkie elementy przemysłu kulturalnego, istniały już na długo przed nim samym. Teraz chwyta się je od góry i wynosi na poziom odpowiadający wymogom epoki. Przemysł kulturalny może się szczycić, że energicznie uporał się z przedtem niekiedy nieporadną transpozycją sztuki w sferę konsumpcji, wydiwignął ją do rangi zasady, oczyścił rozrywkę z natrętnych naiwności i ulepszył sposób wytwarzania towarów. W miarę jak stawał się się coraz bardziej totalny, coraz bezwzględniej każdego outsidera doprowadzał do bankructwa albo zapędzał do syn-

przeciwko Betty Boop. Przemysł dostosowuje się do vołuu, które sam sprowokował. Co dla firmy, która nie może w pełni wyzyskać kontraktu z przygasającą gwiazdą, oznacza faux Jrais, w skali całego systemu stanowi koszty całkowicie uprawnione. System sprytnie sankcjonuje żądania tandety i tym samym inauguruje harmonię totalną. Znawstwo i znajomość rzeczy skazane są na banicję jako zuchwalstwo ze strony kogoś, kto chce wynosić się nad innych, gdy wszak kultura tak demokratycznie wszystkich obdarza swym przywilejem. W obliczu ideologicznego rozejmu konformizm odbiorców - na równi z bezwstydem produkcji, którą odbiorcy utrzymują w ruchu - ma zapewnione

1

Wlaś. Joe Yu)e, jeden z najpopularniejszych ówcześnie aktorów, grał m. in. główną rolę w cyklu komedii filmowych o rodzinie Hardy (pnjp, tłum.).

2

William Hays (1879-1954), polityk amerykański w latach 1922-1943 prezes Nation Picture Producers 8c Distributors of America, inicjator kodeksu zasad, jakimi ma kierować się produkcja filmowa, aby unikać skandali obyczajowych [prrtp. tłum.).