DSCN0291 (2)

Orzeczenie

Czasowniki pełnią w zdaniu funkcję .orzeczenia. Podobnie jak w języku, polskim orzeczenie w języku łacińskim może być:

a)    czasownikowe, czyli proste, wyrażone za pomocą formy osobowej czasownika, np.: czytam książkę Hjlarum lego;

b)    orzeczenie imienne, czyli złożone, które składa się z .łącznika i orzecznika, np.: Collega medicus est—Kolega jest lekarzem; est jest łącznikiem, medicus orzecznikiem rzeczownikowym. Humus arida est — ziemia jest sucha, arida orzecznik przymiotnikowy. |

Uwaga 1. Orzecznik w języku łacińskim zawsze zgadza się z podmiotem w przypadku (jeżeli jest rzeczownikiem) oraz w rodzaju, i liczbie (jeżeli jest przymiotnikiem).

Genus passivum (strona bierna)

Końcówki osobowe czasów niedokonanych strony biernej

	.'.,'Singularis	< Pluralis
1 os.	-^ś~r	■mur
2 oś.	-ris	-mini
3 os.	-tur	-ntur

Indicativus praesentis passiyi

Koniugacja I (a)

1    oś.

2    os.

3    os.

Singnlaris	Pluralis
laudo-r jestera chwalony -a, -e lauda-ris lauda-tur	lauda-mur lauda-mini lauda-ntur •

Koniugacja II (e)

1    os.

2    os. 1 os.

doceo -r jeste/n uczony -ąfae '	doce-mnr
doce-ris	■ docę-mlni
doce-tnr	doce-ntur

%09. *ÓS.? 3 os.	lego-r jestem czytany -a, -e leg-ó-ris leg-i-tur	leg-i-nmr leg-i-mlni leg-u-ntur
	Koniugacja IV (i)
p os.	audio-r jestem słuchany -a, -e	audi-mur
2 os.	audi-ris	audi-mini
3 os.	audi-tur	audi-u-n tur

Infinitivus praesentis passivi

Koniugacja I (a)	Koniug. II (e)	i Koniug. Ul (spółgł.)	Koniug. IV (i)
laudąyi f. być^r. chwalonym	doce-ri być uczonym	leg-i być czytanym	audl-ri być słuchanym

Deklinacja trzecia (III)

Do deklinacji III należą rzeczowniki i przymiotniki, których temat kończy się:

a)    na spółgłoskę

b)    na samogłoskę -i

' -Temat znajdziemy odrzuciwszy końcówkę gen. plur. -um (często po odrzuceniu końcówki gen. sing. -is).

Rzeczowniki deklinacji III kończą się w gen. sing. na -is.

Deklinacja III obejmuje trzy typy odmian, różniące się zakończeniami: abl. sing., nom. plur. neutrów, gen. plur.

Zestawienie trzech typów deki. HI

ni Casus	^1 Singularis		Pluralis
	masc. fem. neutr	masc.	fem. neutr.
• Nom. i| ^ Gen. - /' Dat.	różne zakończ, -is -i	-es	-a(-ia) -um (ium) -ibus
Aęc. Abl.	-em ("i^111) jak nom. -e(-i) jak nominatiyus	-es	-a(-ia) •ibus
Vóc. ,		-es	-a(-ia)

135