DSCN0414

Trasowanie odbywa się na płytach traserskich z użyciem różnych narzędzi, z których niezbędne są: liniał traserski na podstawie, cyrkiel, rysik, ryśnik, suwmiarka na podstawie, kątomierze, kątowniki, punktaki i młotek o masie do 100 gramów.

Płyta traserska jest stanowiskiem roboczym trasera. Jest ona odlana z żeliwa, oparta na mocnej podstawie, powierzchnie robocze są dokładnie obrobione.

Płyty traserskiej nie powinno się używać do żadnych innych celów poza trasowaniem (np. do prostowania blach). Płytę taką trzeba utrzymywać w należytym stanie, a po skończonej pracy zabezpieczać przed uszkodzeniem — np. przez nałożenie drewnianej pokrywy.

Różne narzędzia traserskie przedstawiono na rys< 39.

Rysik 1 jest to stalowy pręt, którego końce są zaostrzone i zahartowane. Rysikiem kreśli się linie albo opierając go o liniał, albo zakładając w ryśniku.

Ryśnik 2 służy do znaczenia linii równoległych bądź prostopadłych do płyty traserskiej. Składa się ż żeliwnej podstawki, słupka i uchwytu, który zamocowuje się na dowolnej wysokości, a rysik można obracać dookoła osi słupka i nachylać pod dowolnym kątem.

Liniał traserski 3 na podstawie służy do ustawiania ostrza rysika na żądanej wysokości.

Cyrkle 4 i 5 stosuje się do kreślenia okręgów kół, dó odkładania długości itp.

P u n k t a k 6 jest potrzebny do punktowania środków kół oraz wyznaczania linii. Jest to okrągły pręt o średnicy 10 do 12 mm, długości IOOh-125 mm. Na jednym jego końcu znajduje się stożkowe ostrze o kącie wierzchołkowym 75-f-90°, a na drugim łeb okrągły lub stożkowy, w który uderzamy młotkiem. Ze względu na niewielką siłę uderzenia masa młotka do wybijania punktów nie powinna być większa niż 100 do 150 gramów.

Suwmiarka 7 na podstawie służy do dokładnego wyznaczania linii.

Kątownik 8 jest używany do wykreślania linii pionowych lub poziomych przy trasowaniu na płaszczyźnie (rys. 40) oraz sprawdzania prawidłowości ustawienia trasowanego przedmiotu na płycie, a środkownik 9 — do trasowania osi wałów. Poza tym do ustawiania trasowanych przedmiotów na płycie traserskiej stosuje się różne narzędzia, np. pryzmy 10, kątowniki specjalne 11.

Cyrkle drążkowe (rys. 41) służą do wyznaczania odległości i łuków o dużych promieniach krzywizny.

ip§ ■ —

'Rys. 41. Cyrkle drążkowe: a) z podziałką, b) bez podziałki

Przed trasowaniem należy sprawdzić półfabrykat w celu ujawnienia możliwych jego wad, jak również jego wymiary i wielkość naddatków na obróbkę. Po oczyszczeniu z rdzy, a w odlewach po usunięciu piasku formierskiego powierzchnie przeznaczonego trasowania malujemy białą farbą kredową lub roztworem siarczanu miedziowego dla lepszego uwidocznienia trasowanych linii. Po wyschnięciu farby przystępujemy do trasowania. Rysy należy kreślić jednym przejściem rysika, gdyż powtórne kreślenie tej samej rysy powoduje jej zgrubienie. Obróbkowe 'rysy traserskie punktuje się* jak wskazuje rys. 42.

Rys. 42. Punktowanie rys traserskich: a) ustawienie punktaka, b) położenie punktaka przed ■ uderzeniem

Oprócz obróbkowych rys traserskich stosuje się również ryski kontrolne, równoległe do poprzednich w odległości 3 do 5 mm od rys obróbkowych.

Podstawy -1 r a s e r s k ie są to krawędzie lub osie symetrii, od których odmierza się wymiary. Zwykle podstawami traserskimi są (rys. 43):

45