DSCN0425 (2)

Rys. 80. Przyrządy do zamocowywania wierteł: a) tulejki redukcyjne, b) uchwyt dwuszczękowy, c) uchwyt trójszczękowy

Rys. 81. Wybijanie wiertła z uchwytem stożkowym

Rys. 82. Wzornik do wierteł: a, ł>, c — kolejne pomiary

Prędkość skrawania podczas wiercenia wynosi dla stali 25 do 35 m/min. Oblicza się ją wg wzoru v — % * d • n [m/rain], gdzie: 1 — średnica wiertła w metrach, a n Sfś prędkość obrotowa wiertła (liczba obrotów na minutę).

Podczas skrawania wskutek tarcia wytwarza się ciepło, które obniża, sprawność wiertła. Aby temu zapobiec, stosuje' się środki chłodzące, które mają jednocześnie właściwości smarujące, dzięki czemu otrzymuje się gładką powierzchnię otworu. Jako płyny chłodzące stosuje się wodę, roztwór wodny mydła, oleje mineralne i roślinność oraz różne emulsje (zwykle roztwór olejów w wodzie).

. Wybór środków chłodzących zależy od obrabianego materiału. Ciecz chłodząca jest doprowadzana pod ciśnieniem zwykle przez pompkę zębatą do miejsca powstawania wióra, skąd ścieka z powrotem do zbiornika.

W czasie pracy mogą nastąpić różne uszkodzenia wiertła, z których najczęstsze jest jego złamanie spowodowane przeważnie zbyt dużym naciskiem przy małej prędkości obrotowej i stępionym ostrzu. Przypadki takie zdarzają się najczęściej z wiertłami o małej średnicy, a pozostały w materiale odłamek z trudem może być usunięty przez pokręcanie go w odwrotnym kierunku za pomocą pincety lub podobnego narzędzia.

Rys. 83. Wiertarki przenośne: a) ręczna, b) elektryczna

W razie niemożności usunięcia wiertła, jeżeli nie można wywiercić otworu obok', powstaje brak. Dla zapobieżenia wadliwemu wierceniu należy w czasie pracy uważnie śledzić jej przebieg, a w razie spostrzeżenia nawet najmniejszej nieprawidłowości przerwać wiercenie i usunąć jej przyczyny.

Wiertarki. Do wiercenia otworów używane są wiertarki różnych typów. Do mniejszych otworów wystarczają wiertarki ręczne lub stołowe, do większych służą wiertarki stojakowe.

Rysunek 83 przedstawia wiertarki przenośne. W wiertarce ręcznej (rys. 82a) wrzeciono jest zakończone uchwytem. Przy wierceniu lewą ręką trzyma się za rękojeść, a prawą wprawia w ruch obrotowy korbę. Koła

67