DSCN0674

24. DUDEKKYARA LECIONO

A. GRAMATIKO (lau Seppik)

Mallonga sintakso

ćiu vorto en la frazo havas sian specialan taskon, same kieł ćiu

parto de la automobilo. Tiu parto de la gramatiko, kiu pritraktas

la konstruon kaj konsiston de la frazoj, estas nomata sintakso.

Predikato

La piej gravan rolon en la frazo ludas la verbo, kiu indikas, kion tiu faras, pri kiu ni parolas. Tiu verbo estas nomata predikato kaj povas havi finajojn: -as, -is, -os, -us, -u, sed neniam i.

Subjekto

La subjekto indikas tiun, kiu plenumas la agon de la predikato. La subjekto neniam povas havi la finajon n.

Kieł subjekto povas servi:

a.    Substantivo: Johano parolas. Birdoj flugas.

b.    Pronomo: Li venas. Ili yojagas.

c.    Infinitivo de verbo: Vojagi estas agrable.

Rek ta objekto

La rekta objekto de la verbo indikas tiun au tion, kiu estas la celo de la ago, al kiu la ago estas direktita. Se ekzemple lernanto skribas ekzercon, la lernanto estas la aganto (subjekto) kaj la ekzerco estas la celo de la ago (objekto). La rekta objekto devąs ciam havi la akuzativan finajon -n. Ekz.: Li ne faris multajn erarojn.

La akuzativ-objekto estas rekta komplemento de transitiva verbo. La netransitivaj verboj kutime ne povas havi akuzativ-objekton,

Kieł objekto poVas servi:

a.    Substantivo: Kato trinkas lakton.

b.    Pronomo: ću vi \idis lin?

c.    Infinitivo de verbo: Diligenta lernanto satas labori.

d.    Adjektivo en’kelkąj maloftaj okazoj : Ili amas unu la alian.

melodia melodyjny

„itikw starożytny tmjoneto bagnet

Iplotado losowanie, wybory

barbaro barbarzyńca

cirkonstanco okoliczność, warunki

(tfigi przerwać, powstrzymać

deklivo stok, pochyłość

deveno pochodzenie

tabelo baśń

berborića żyzny

Homero Homer

interfirakaso gmatwanina

kanono działo, armata

komplemento dopełnienie

kontraustań przeciwstawiać się

komertigi nawrócić się

kriza-krytyczny

lingvaćo gwara, żargon

malavara hojny

nańoneto marionetka

markizo markiz

mediti rozmyślać

miksajo mieszanina

mutigi kazać milczeć

Niimbergo Norymberga

objekto rekta—dopełnienie bliższe (gram,)

pastisto pasterz

persisti wytrwać, obstawać

piłgrimo pielgrzym

plia dalszy

predikato orzeczenie (gram.) respektinda czcigodny sekvo rezultat senćese nieustannie serioza poważny sintakso składnia (gram.) sovaga dziki

subjekto podmiot (gram.) safaro trzoda owiec toleri znosić

▼agabondo włóczęga, tułacz Toćdonado głosowanie

C. EKZERCOJ

LA DEYENO DE L’ARTA MUZIKO (Greka fabelo)

En antikvąj tempoj, longe antau Homero, vivis juna pastisto, kiu pastis sian safaron sur la herborićaj deklivoj de Parnaso. lun tagon li tranćis kanon, boris en gi truetojn kaj eltiris el gi sonojn de rava dolćeco. Goje li invitis siajn amikojn, ke iii faru la samon. Sed iii mokis lin: „ću ne sufićas la kanto de 1’birdoj kaj la melodia voco de rjunulinoj? Por kio ni bezonas novan muzikon?“ Sed la pastisteto persistis kaj la junaj pastistoj el Parnaso iris por demandi la sagulojn de Grekujo. „Ho, respektindaj saguloj“, iii diris — „cu ebla estas arta muziko ?“ Kaj la respektindaj saguloj post longa medito, karesante siajn blankajn barbojn respondis fine per serioza voco: „Ne, pastistoj, tia muziko estas neebla, car gi neniam ekzistis kaj eć, se gi estus ebla, gi estus kieł la lingvaćo de Tbarbaroj — nur

271