DSCN0633

1. UNUA LECIONO

A. GRAMATIKO

Kunmetitaj tempoj de la verbo en aktiva formo

La kunmetitajn tempojn de la verbo en aktivo oni formas je helpo de la verbo esti kun konvena aktiva participo. Oni uzas ilin tre malofte, plejparte se temas pri du agoj pasintaj au venontaj, sed ne samtempaj. La kunmetitaj verboformoj estas tre pezaj kaj ni prefere anstatauigas ilin per simplaj verboj.

Ekzemplo: Kiam la suno estis subirinta, griza krepusko kovris la teron ćirkaue. Sed ankaii di tie por eviti kunmetitan verbformon ni povas diri: Post kiam la suno subiris, au: Kiam la suno jam su-biris, au: Post la subiro de la suno...

La kunmetitaj verbformoj skribanta 'piszę⁵

skribinta 'napisałem* (perfekto) skribonta 'mam zamiar pisać* skribanta 'pisałem* (imperfekto) skribinta 'napisałem był* (pluskvamperfekto) skribonta 'miałem zamiar pisać’ skribanta 'będę pisał’ (fut. I) skribinta 'napiszę* (fut. II) skribonta 'będę miał zamiar pisać* (ne uzatal) skribanta 'pisałbym* skribinta 'napisałbym* skribonta 'miałbym zamiar pisać*

Rimarkoj:

diferenco inter simplaj kaj kunmetitaj formoj de la verbo estas, ke unuaj indikas la agon kaj duaj la staton (participa formo).

Same kieł la ordinaraj adjektivoj, ankau la participoj devas każe. kaj nombre akordi kun la ćefvorto.

Mi estas

Mi estis

Mi estos

Mi estus

La ćefa

La participoj estas tre pfaktikaj kaj utilaj, kiam iii servas por mallongigi frazojn kaj esprimojn. Ekz.: La knabo, kiu sidas en la lasta benko, apartenas al tre diligentaj lernantoj. La sama frazo en mallongigita formo: La knabo sidanta...

B. YORTOJ

abunda obfity	lektoro lektor
adjektiro przymiotnik	liveri dostarczać
akordi zgadzać się	malpacience niecierpliwie
akumulatoro akumulator	paro para (licz.)
amuza rozrywkowy, zabawiający	participo imiesłów
anodaparato aparat anodowy •	pioniro pionier
anteno antena	plurvoca wielogłosowy
aparato aparat	preferi woleć, dawać pierwszeństwo
auskultilo słuchawka	programo program
blindige oślepiająco	puni karać
disaudigo audycja	radioriceyiło odbiornik radiowy
ebagonigi wysiąść z wagonu	realigi spełnić się
eminenta Wybitny	regiono okolica
engluti połknąć	rememoro wspomnienie
fulmo błyskawica	restadejo miejsce przebywania
fulmotondro burza	reto sieć, siatka
fnnkcii funkcjonować	revi marzyć
glacio lód	sendstacio stacja nadawcza
generała ogólny	skio narta
gissate do syta	stacidomo stacja, dworzec
gui używać, rozkoszować się	subiri zachodzić
kapti chwytać, łapać	tauga zdatny, odpowiedni
kazo przypadek (gram.)	televizio telewizja
kolektigi zbierać się	tensio napięcie .
konstnd budować	tereno teren
konvena odpowiedni, stosowny	terkonekti uziemić
krepusko zmierzch	tiea tamtejszy
kupeo przedział w wagonie	tondro grzmot, piorun
lautparolilo głośnik	yeturigi wieźć

C. EKZERCOJ

DE PRIMITIVA RADIORICEVILO GIS PERFEKTA TELEVIDAPARATO

Kiam mia avo, ingeniero, post la unua mondmilito estis konstruinta mem radioricevilon, ćiuj familianoj tre gojis, dar iii povis je helpo de auskultiloj kapti de tempo al tempo diversajn sendstaciojn kun iliaj ne diam interesaj programoj. Post kelkaj jaroj la avo acetis