DSCN0641

6. SESA LECIONO

A. GRAMATIKO

Pluaj prefiksoj kaj sufiksoj

La prefikso duon- signifas duonparencecon (półpokrewieó* stwo) au duonecon (połowiczność). Ekz.: duonfilo 'pasierb⁵, duon* patro 'ojczym⁵, duonpatrino 'macocha⁵, duonfrato 'brat przyrodni⁵; duoninsulo 'półwysep⁵, duonblanka 'na wpół biały⁵, duonkuirita 'wpół ugotowany⁵, duontusi 'musnąć⁵.

La prefikso preter signifas preterlasadon ('omijanie⁵) en la movo iun lokon au objekton, ankau preterlasadon iun objekton I au iun aferon pro malatento au malsato. Ekz.: preteriri 'przechodzić obok, mijać⁵, preterire ‘mimochodem⁵, preter łasi 'opuszczać⁵, preterpafi 'chybiać⁵, pretervoIe 'mimowolnie⁵.

La sufiksp -um, kieł vi jam scias el la elementa kurso (vidu L. 31), estas universala, sen difinita signifo kaj oni uzas gin tie, kie neniu aha afikso povas esti uzata en logika maniero, ćiuj derivajoj kun tiu sufikśo havas interkonsentan signifon kaj estas registritaj ankau en yortaroj enhayantaj nur vortradikojn. Al la piej ofte uzataj derivajoj kun sufikso -um apartenas: aerumi 'wietrzyć⁵, amindumi 'umizgać się⁵, brulumo 'zapalenie, stan zapalny⁵, foliami 'przewracać kartki⁵, gustumi 'smakować⁵, kalkanumo 'obcas⁵ (kalkano 'pięta⁵), kólumo 'kołnierz, kołnierzyk⁵, komunumo 'gmina, wspólnota⁵, kru-cumi 'ukrzyżować⁵ (kruco 'krzyż⁵), maharmumi 'zaziębić się⁵, ma-numo 'mankiet⁵, mastmmi 'gospodarzyć⁵, sapumi 'mydlić⁵, yentumi 'wachlować⁵.

B. YORTOJ

afikso afiks alvoki wzywać aplaudi oklaskiwać apoteko apteka bankiero bankier bieao majątek (ziemski) cedi ustąpić

ćiam pli kaj pli coraz bardziej ćifoje tym razem deriri urabiać (formy gram.) dispono dyspozycja

esplori badać

honoiario honorarium, wynagrodzenie insterkonsento ugoda, porozumienie iu pewien, ktoś kanapo kanapa

konvena stosowny, odpowiedni kuśadi wylegiwać się logika logiczny malśati gardzić migri wędrować provinco prowincja

senprokraste bezzwłocznie siavice ze swej strony transporti przenosić na inne miejsce vagi włóczyć się, błąkać się

recepto recepta jegistri rejestrować restoracio restauracja ronki chrapać

C. EKZERCOJ LA GASTAMA PROVINCO

Migranta komercisto estis vojaganta en provinco. Ćirkauvaginte la tutan tagon, li venis iun vesperon laca kaj dormema al malgranda bieno, kie estis loganta geedzparo kun siaj ses infanoj. Petinte la permeson tranokti tie, li tuj ricevis gin. Vespermangante la ko-jnercisto rimarkis, ke la patrino metas la infanojn po du en la liton. Kiam la unua paro estis. ekdorminta, oni transportis ilin sur la plan-kon kaj nova paro ricevis lokon en la lito. Ekdorminte, iii siavice devis cedi gin al la lasta paro. Kiam ćiuj infanoj estis jam tiamaniere ekdormintaj, li mastro diris al la fremdulo:

„Bonvolu, nun la lito estas je via dispono!“

La komercisto kusigis kaj tuj ekdormis. Matene vekiginte, li trovis sin kusanta sur la pianko apud la infanoj, kaj en la lito estis trankvile ronkantaj la ambau gemastroj.

(Svenska Dagbladet)

KONVERSACIAJ DEMANDOJ POR RIPETADO EL LA ANTAtTAJ LECIONOJ

Kio. estis Demosteno ?

Kiomjara knabo li estis, kiam li perdis la patron?

Kiun li audis foje?.

ću lia parolado plaćis al li?

Pro kio li estis ravita?

Kion li tuj decidis ?

En kio li ne partoprenis plu de tiu tago?

Al kio li dedićis la tutan tempon?

Kion li faris, kiam li estis jam plenafa?

Antau kio li eldiris |in ?

Cu oni aplaudis lin?

Kio §ajnis ?

Kia li reverus hejmen?

205