DSCN0835

".S.3.7. Wymiarowanie i oznaczenie powierzchni wykonywanych przy montażu. Powierzchnię przedmiotu obrabianą przy montażu rysujemy na rysunku

OBujercić zajściu B

	~ : .12
	z
		i

Rys 7-10. Sposób rysowania i wymiarowania powierzchni obrabianych (wykonywanych) przy montażu

lub formy kuźniczej. Na rys. 7-lla obrobionym? Dźwignia jest wykonam surowym (odkuwki) przedstawiono n

wykonawczym średnią limą punktową, podając odpowiednie wyjaśnienia (napisy) związane z daną powierzchnią za pomocą linii odniesieniowej (rys. 7-10).

7.3.3.8. Wymiarowanie surowych odlewów i odkuwek. Wykonując rysunek surowego odlewu lub odkuwki, należy uwzględnić naddatki materiału na dalszą obróbkę wiórową oraz wymiary konieczne do sporządzenia modelu i rdzennic podany jest rysunek dźwigni w stanie z odkuwki. Rysunek dźwigni w stanie | rys. 7-Ilb* Rysunek ten uwzględnia

Rys. 7-11. Sposób wymiarowania surowych odlewów i odkuwek

naddatki obróbkowe. Naddatki na obróbkę można również uwzględnić podając na rysunku części wymiary w stanie surowym. Wymiary części w stanie surowym piszemy obok lub poniżej wymiarów części w stanie obrobionym, ujmując je w kwadratowe nawiasy (rys. 7-llc).

Dalsze przykłady oznaczania powierzchni wykonywanych przy montażu oraz wymiarowania przedmiotów z wymiarami w stanie surowym podano w tabl. 12, seria IV, wydanie PWSZ.

7.3.4. Oznaczanie tolerancji, odchyłek i pasowań

Tolerancje i odchyłki. Wymiary podane na rysunkach technicznych noszą nazwy wymiarów nominalnych.

Wymiar nominalny, który ma podane granice górną i dolną, nazywamy wymiarem tolerowanym. Wymiar tolerowany, a zatem i wymiary graniczne, otrzymujemy przez dodanie do wymiaru nominalnego tak zwanych odchyłek, górnej i dolnej.

Odchyłki mogą być dodatnie, jeżeli dopuszczamy, aby wymiar rzeczywisty był większy od nominalnego, lub ujemne, jeżeli dopuszczamy, aby wymiar rzeczywisty był mniejszy od nominalnego.

W rysunkach technicznych podajemy odchyłki za wymiarem nominalnym, pisząc je cyframi nieco mniejszymi. Górną odchyłkę piszemy u góry, dolną u dołu. Oczywiście odchyłki muszą być poprzedzone znakiem -f- lub —. Odchyłek równych zeru nie pisze się,. Jeżeli odchyłka górna równa się dolnej, a różnią się tylko znakiem, to za wymiarem nominalnym piszemy wartość .bezwzględną odchyłek, poprzedzoną znakiem -ł~.

Sposób podawania odchyłek na rysunkach technicznych ilustruje rys. 7-12.

Tolerancje i odchyłki stosujemy również w przypadkach wymiarów ką-

Rys. 7-12. Przykłady podawania odchyłek (tolerowanie swobodne wymiarów) na rysunkach wykonawczych

	ff)
	i
IIP	I ' I
■H N. I
1	1

Rys. 7-13. Przykłady podawania odchyłek (tolerowania) wymiarów kątowych na rysunkach wykonawczych

towyeh, a wartość odchyłek (z odpowiednim znakiem + lub —) podajemy wówczas w minutach lub w bardzo dokładnych wymiarach — w sekundach (rys. 7-13), i

Pasowania i tolerancje średnic*. Rodzaje pakować oraz tolerowanie 'wymiarów, do których odchyłki przyjmujemy według norm, nazywamy tolerowaniem normalnym w odróżnieniu od tolerowania swobodnego wymiarów, w którym wartości odchyłek są dobierane zależnie od uznania projektującegos

Polski układ pasowań i tolerancji średnic, uzgodniony z międzynarodowym układem ISO, jest ujęty w normie PN/M-02100.

Na rys. 7-14a podano sposób oznaczania pasować na rysunku złożeniowym oraz na poszczególnych rysunkach Wykonawczych części przy stosowaniu zasady stałego otworu. Rys. 7-146 przedstawia podobną konstrukcję, ale pasowania zostały określone przy stosowaniu zasady stałego wałka.

Tolerancje symbolowe i liczbowe. Każdemu symbolowi pasowania odpowiadają określone odchyłki, a zatem i tolerancje. Wartości odchyłek zależne są od rodzaju i ki asy pasowania oraz średnicy nominalnej wałka i otworu.

Tolerowanie wymiarów za pomocą symboli pasowań lub liczb (odchyłek) zależy od rodzaju przyrządów pomiarowych, którymi się dysponuje. Jeżeli

i

165