DSCN1480

■- Aj -^ossaem* się: nienawiści: oburzenia; furii - jako reakcji na zwol-

^ Xo noga być również takie oto fazy: etap otępienia i apatii; stopnio-_we uspokojenie się, wzrost stabilności przynoszącej względną równowagę yfftena. Ten stan charakteryzuje się podjęciem aktywności, co wynika ^dotychczasowego doświadczenia, przekonania, że sprawy jakoś się to-oa Bezrobotni stają się spokojni i przystosowują się do nowych okolicz-_sośd; ufają Bogu, Opatrzności łub swym własnym zdolnościom i próbują wierzrc. ze sytuacja wkrótce się poprawi; z czasem następuje zmniejszę nie aktywności, zachwianie równowagi psychicznej na skutek dostrzega ma lałowosd podjętych wysiłków; pojawienie się poczucia beznadziejności (utraty nadziei), kiedy sytuacja staje się cięższa, ponieważ stare oszczędności i nowe źródła dochodów zostają wyczerpane. Początkowo przejawia się atakami strachu, na przykład przed zimą albo bezdomnością, a osiąga szczyt w przygnębieniu, którego wyrazem są myśli i próby samobójcze; po tych wybuchach może pojawić się albo trzeźwa (rozważna) akceptacja, albo milcząca apatia, a potem oscylowanie między nadzieją a jej brakiem, aktywnością i biernością, zgodnie z chwilowymi zmianami sytuacji finansowej.

Należy zauważyć, iż przejście do następnej fazy⁷ następuje stopniowo, a Tarem trudno jest uchwycić konkretny moment wskazujący na pojawienie się kolejnego stadium.

Najczęściej badacze zajmujący się problematyką bezrobocia (zob. Kalbarczyk. 1999: Jacobs, 1979; Goszczyńska. 1995) wyróżniają następujące jego fazy:

szok — optymizm — pesymizm — fatalizm

Można zatem stwierdzić, że reakcje na utratę pracy mają charakter procesu fazowego, a każde stadium charakteryzuje inna forma przystosowania dc nowej sytuacji. Naturalną konsekwencja utraty pracy jest doświadczenie szoku po jej utracie, po którym następuje aktywne poszukiwanie zatrudnię-bel. czyli rak tw^tm fjelzs optvnnizifiii- nćłstcpmc po^3wi3 się pesymizm, wy* mkający z braku skuteczności podjętych działań, zaś w końcowej fazie bezrobotny popada w fatalizm i apatię. Ta ostatnia faza jest związana z utratą nadziei na znalezienie zatrudnienia, kima całkowicie paraliżuje konstruktywne działanie człowieka (Goszczyńska, 1995. pot Borowicz. 1993).

Utrata pracy powoduje deprywację wartości wynikających z jej wykonywania, takich jak: bezpieczeństwo finansowe, struktura dnia, pewien rytm życia, określane własnej tożsamości, status osiągnięty dzięki pracy poczucie więzi z innymi i Jaboda, 1961). Chociaż straty o charakterze psycfaoło-