DSCN1652

//>

M Sosnowski, L Wieczorek Skazani na ry nku pracy

Marks w Kapitale używał pojęcia die unbeschaftigen (bezczynny |_ujj wolny od zajęć)¹.

Cytowane przykłady znaczenia różnych słów używanych przed koń. cem XIX w ieku pokazują, że stan „pozostawania bez pracy” był początkowo postrzegany bardziej jako problem dotyczący jednostki niż jako problem społeczny oraz był neutralnie określany jako sytuacja „bezczynności”. Bezrobocie zostało zdefiniowane jako problem społeczny dopiero po pierwszej wojnie światowej, z uwagi na przejęcie przez instytucję państwa odpowiedzialności za sytuację ludzi pozbawionych wbrew własnej woli możliwości zatrudnienia.

Jeśli wziąć pod uwagę aspekt ekonomiczny i społeczny, najczęściej stosowanym wyznacznikiem pojęcia „bezrobocie” jest tak zwane przedmiotowe i podmiotowe podejście do problemu.

W ujęciu przedmiotowym bezrobocie oznacza nie zrealizowaną podaż pracy będącą skutkiem nierównowagi na rynku pracy pomiędzy podażą siły roboczej (zasobów ludzkich) a popytem na pracę (chłonnością zatrudnieniową gospodarki). W tym rozumieniu bezrobocie jawi się przede wszystkim jako problem ekonomiczny.

Bezrobocie w ujęciu podmiotowym rozpatrywane jest od strony osób dotkniętych tym stanem i oznacza bezczynność zawodową osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia, dla których podstawą egzystencji są dochody z pracy². To ujęcie wskazuje problem bezrobocia jako kwestię społeczną.

Podmiotowa definicja bezrobocia wydaje się dość wąska, gdyż sugeruje, jakoby „świat bezrobocia” był jedynie światem samych tylko bezrobotnych oraz problemów, jakie napotykają. Masowe bezrobocie przyczyniło się przecież do powstania nowych struktur i zjawisk, które możemy postrzegać w szerszym kontekście. Bezrobocie wymogło bowiem utworzenie nowych regulacji prawnych, instytucjonalnych struktur (urzędów, biur pracy), stało się przedmiotem zainteresowania naukowców, polityków i osób pracujących w sektorach związanych z „obsługą” tego zjawiska.

Aleksander Marcinkowski próbuje umieścić bezrobocie w socjologiczne ramy. Twierdzi on, iż bezrobocie doświadczane przez społeczeństwo jako zjawisko nowe, nacechowane dynamiką, utożsamiane z odczuciami i sytu-

T. Borkowski. A. Marcinkowski, Socjologia bezrobocia, Warszawa 1996, s. 13-16.

* A. Nowak. E. Wysocka, Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym święcie. Elementy patologii społecznej i kryminologii, Katowice 2001. s. 215.