DSCN1704 (2)

ROZUMNE EMOCJE

Klucz do sukcesu?...

W doniesieniach prasowych można często natrafić na jeszcze jedno nieporozumienie dotyczące inteligencji emocjonalnej. BUimowide. jest to przekonanie^ że - jak sterowała kiedyś okładka amerykańskiego magazynu „Time" - inteligencja emocjonalna pozwala najlepiej przewidywać sukces życiowy. Otóż uważam, że z całą pewnością inteligencja emocjonalna nie jest najlepszym predykatem sukcesu. Ani ja, ani moi współpracownicy nigdy tak nie twierdziliśmy. Podobne twierdzenia wyrosły na bazie lawiny dziennikarskich doniesień, które pojawiały się w latach 1995-1998. Dokładnie przestudiowaliśmy materiały publikowane w czasopismach. Okazało się,

I że opierały się one na błędnym rozumieniu zjawiska inteligencji emocjonalnej. Pewna Idealna gazeta zamieściła moje stanowisko odnośnie pewnej książki na temat inteligencji emocjonalnej. Przytoczę nagłówek tego artykułu, opublikowanego w 1995 roku. Brzmiał on: „Twierdzenia zawarte w książce są skandaliczne - mówi profesor Uniwersytetu New Hampshire, pionier badań nad inteligencją emocjonalną". Potem jeszcze kilkakrotnie dokonałem podobnej krytyki (informacje na ten temat można znaleźć na stronie: http://www.apa.org/ monitor/sep99/sp.htnil).

Czy to znaczy, że inteligencja emocjonalna nie ma znaczenia? Absolutnie ma. Uważam, że jest ona bardzo ważna. Poszerza nasze pojęcie inteligencji, pomaga przewidywać ważne osiągnięcia życiowe. Może być przydatna w pomaganiu ludziom w talach obszarach, jak poszukiwanie odpowiedniej pracy czy nawiązywanie relacji interpersonalnych.

Gorący temperament gorącego kochanka W1993 roku John Carroll, na podstawie dogłębnej analizy zdolności poznawczych, stworzy! trójwarstwowy model inteligencji. Na jego szczycie umieścił inteligencję ogólną (G). Druga warstwa obej-opaacji pamięciowych, wytwarzania dywergencyj-nego (wymyślanie wielu pomysłów), wytwarzania konwergencyjnego (poszukiwanie jednego prawid-fewego pomysłu) lub oceny efektów myślenia. Do wytworów czynności intelektualnych Guiiford zaliczył jednostki, klasy, relacje, systemy, przekształceni mpkkacie. Mnożąc cztery typy materiału przez Piec grup operacji i sześć rodzajów wytworów.

Inteligencja emocjonalna często jest uznawana za coś, czym wcale nie jest. Sprowadza się ją do cech osobowości, inteligencja emocjonalna nie jest tym samym co ugodowość, optymizm czy poczucie szczęścia.

Jest natomiast zdolnością rozumowania dotyczącego emocji, a także zdolnością wykorzystywania emocji do usprawnienia myślenia.

mowała osiem kategorii zdolności - inteligencję płynną (obejmującą rozumowanie przestrzenne i logiczne „na bieżąco"), inteligencję skrystalizowaną (dotyczącą słownictwa, umiejętności czytania itp.), a także sześć innych obszarów, wśród nich: pamięć ogólną, ogólną szybkość umysłową, ogólną percepcję wzrokową, ogólną inteligencję słuchową. Carroll i jego współpracownicy założyli, że inteligencja ogólna G opiera się na wielu inteligencjach drugiego rzędu. Z ich pracy wypływał logiczny wniosek, że owa zdolność G jest czymś znacznie szerszym niż to, co mierzy większość testów inteligencji.

Po upływie piętnastu lat od momentu sformułowania tego modelu przewiduję, że na poziomie drugiej warstwy oprócz tych wskazanych przez Carrolla można umieścić jeszcze inne rodzaje inteligencji. Zdolności te - które umknęły jego uwadze, ponieważ dawniej bardzo rzadko dokonywano ich pomiaru - nazywam „gorącymi inteligencjami” (hot intelligen-ces). Określam je jako „gorące", ponieważ dotyczą informacji związanych z osobowością, informacji znaczących, często przyjemnych lub bolesnych. „Gorące in-

otrzymał 120 zdolności umysłowych. Model ten przypomina tablicę pierwiastków Mendelejewa. Pozwala na generowanie hipotez i wyodrębnianie coraz to nowych czynników.

Oprać, na podst. E. Nęcka, Inteligencja. Geneza, struktura, funkcje. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005

teligencje” decydują o tym, czy jesteśmy gorącymi kochankami, czy mamy gorący temperament, czy bronimy się w zaciekle, gdy ktoś nas atakuje, czy jesteśmy osobami serdecznymi i otwartymi. „Gorące inteligencje" obejmują między innymi inteligencję emocjonalną, społeczną i praktyczną.

Lepiej z przyjaciółmi i z kolegami w pracy „Gorące inteligencje" dostarczają pełniejszego obrazu tego, jak przetwarzamy informacje. Pozwalają także przewidywać, jak będziemy radzić sobie w życiu. Przegląd ostatnich danych sugeruje na przykład, że inteligencja emocjonalna — która nadal wzbudza największe zainteresowanie badaczy - pozwala przewidywać funkcjonowanie w sferze społecznej. Osoby, które mają wyższą inteligencję emocjonalną, nawiązują bardziej satysfakcjonujące relacje z przyjaciółmi i mają bardziej efektywne kontakty w pracy. Co więcej, przewidywania czynione w oparciu o tego rodzaju gorącą inteligencję wykraczają ponad to i poza to, co pozwalają przewidzieć inne zmienne osobowościowe, na przykład „zimne” inteligencje poznawcze.

Czy można więc próbować podwyższyć swój poziom inteligencji emocjonalnej? Na początek drobne zastrzeżenie - kiedy psychologowie mówią o podnoszeniu IQ, mają na myśli coś bardzo specyficznego, a mianowicie zwiększenie zdolności do właściwego przetwarzania informacji w danym zakresie. Wydaje mi się, że pytając o możliwość podniesienia inteligencji emocjonalnej, większość ludzi ma na myśli: „Czy można polepszyć samego siebie poprzez zdobycie wiedzy o emocjach?". Odpowiedź na pytanie: czy można podnieść iloraz inteligencji emocjonalnej jest wciąż nieznana. Jeśli jednak pytamy o to, czy zdobywanie informacji na temat emocji ma sens, odpowiedź jest oczywiście twierdząca, choć wybiegam tu nieco naprzód wobec dotychczasowych rezultatów badań. Póki co, być może wystarczy sprawdzić, jaką mamy inteligencję, a następnie odpowiednio do tego dostosować swoje zachowania.    □

Tłum. Agnieszka Chrzanowska

Artykuł, przygotowany specjalnie do „Psychologii Dziś", w oryginalnej wersji językowej ukaże się także na blogu prof. Mayera pt. The Persohality Analyst, publikowanym na stronie magazynu „Pśychology Today”: http://blogs.psychologytoday.com/blog/ the-personality-analyst.

WYDANIE SPECJALNE • ZESZYT 2/2009 CkMfctini