DSCN1762

110 Moralność

przypadku mniejszy jest stopień skomplikowania i niejasności kryteriów.

Zasada autonomiczności elementów ogranicza dowolność manipulowania grupami wchodzącymi w skład organizacji. Zachowują one określony stopień autonomiczności wyznaczony przez ich „społeczną dojrzałość” i możliwość samodzielnego funkcjonowania. Stopień tej autonomiczności jest ponadto określony regułą tzw. minimalnego ograniczenia ze strony organizacji. Zminimalizowanie ograniczeń w działaniach grupy oznacza tu. że ingerencja zewnętrzna następuje tylko w stopniu koniecznym do wykonywania zadań. Oczywiście, zakres i rozległość ingerencji oiganizacji wiąże się ze specyfiką jej celów, rodzajem uczestnictwa, akceptowanym stylem przywództwa.

Zasada społecznej koordynacji wyraża nakaz współpracy elementów organizacji. Zobowiązane są one zatem do wzajemnych działań i świadczeń niezbędnych dla skutecznego współdziałania przy realizacji wspólnych zadań. Zróżnicowanie funkcjonalne określa miejsce i obowiązki grup i zbiorowości w danej organizacji, a także zakres ich współdziałania. Zasada społecznej koordynacji nadaje temu współdziałaniu moralne podstawy i uzasadnia ewentualną konieczność podporządkowania jednych elementów organizacji innym, jeśli taka sytuacja powstanie.

Związana z zasadą społecznej koordynacji jest zasada partnerstwa, ustalająca obowiązek poszanowania innych elementów organizacji. Chodzi tu m.in. o to, by nie dopuszczać do nadutycia posiadanych uprawnień, by nie można było wykorzystywać posiadanej przewagi na szkodę innych.

W toku współdziałania łatwo jest przekroczyć granicę niezbędnego podporządkowania, rozszerzyć zakres władzy poza niezbędny obszar.

Wymienione zasady tworzą całościową podstawę ładu aksjonormatywnego organizacji. przy czym niezbędnym warunkiem ich skuteczności jest przestrzeganie wzajemnego odpowiadania na oczekiwania drugiej strony. Grupa nie może (nie ma n_ra oczekiwać respektowania wobec nia'? I dy partnerstwa czy autonomiczności Si ' sama nie przestrzega np. zasady solida*¹ ' ści. Każdemu elementowi organizacji pra, sługuje z założenia pewien kredyt zaufaj współpartnerzy spodziewają się okreśkj. nych zachowań w trakcie działań. Naras». nie wymienionych zasad przynosi w efekcie wyczerpanie się tego kredytu, a w dalsze konsekwencji — załamanie się współpracy (M.P.)

Zob. stosunek społeczny.

Literatura:

KarwIńska A.. Mikułowski Pomorski J, Pacholski M., 1988, Typy działań socjotechnicznych

w organizacji. AE w Krakowie. Kraków. Ślipko T., 1981, Zarys etyki szczegółowej. W>d

Apostolstwa i Modlitwy, Kraków.

Moralność, zob. normy społeczne, obyczaj, wartość.

Mores, zob. obyczaj.

Morfologia społeczna (gr. morphe -kształt, postać; lógas — nauka, wiedza), w teorii Emila Durkheima jeden z działów socjologii skupiający uwagę na matenal-nych podstawach (uwarunkowaniach) zachowań zbiorowych. Uwzględnia się tu przede wszystkim geograficzne podstawy życia społecznego, gęstość zaludnienia, charakterystykę demograficzną zbiorowości, możliwość ruchliwości przestrzennej i społecznej; dominację wiejskiego lub miejskiego typu osadnictwa itp. Jak wskazuje E. Durk-hcim [1897/98]: „życic społeczne opiera się na substracie określonym co do wielkości i formy. Tworzą go: liczba ludzi składających się na społeczeństwo, sposób ich rozmieszczenia na ziemi oraz natura i układ wszystkich przedmiotów wpływających na stosunki zespołowe. Substrat ten będzie się różnie przedstawiał w zależności od tego, czy ludność jest bardziej lub mniej liczna, bardziej lub mniej zagęszczona, skoncentrowana w miastach lub bardziej rozproszona po wsiach; zależnie od tego, jak są zbu-