DSCN1766

114 Naśladownictwo

Zob. społeczeństwo.

Literatura:

Goćkowski 2000, Ijtdzie „systemu" i ludzie „problemu ", Wieczna wojna w teatrze tycia naukowego. Secesja, Kraków.

Kurczewska J„ 1979, Naród w socjologii i ideologii polskiej. PWN, Warszawa.

Kurczewska J„ 1999, Naród [w:] Encyklopedia socjologii. Oficyna Naukowa. Warszawa. Turowski J., 1994, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, 1*N KUL. Lublin.

Znaniecki F.. 1921, Upadek cywilizacji zachodniej, Komitet Obrony Narodowej. Poznań. Znaniecki 1990, Współczesne narody, PWN. Warszawa.

Naśladownictwo (imitacja), upodobnianie zachowań jednostki do zachowań innych osób. Proces ten następuje w sytuacji bezpośrednich styczności jednostek lub oddziaływania mass mediów (naśladownictwo dotyczy wówczas wzorów zachowań). Jak wykazały badania nad konformizmem, zachowania innych traktowane są jako informacja na temat właściwych sposobów postępowania, zwłaszcza gdy zadanie jest trudne (zob. [E. Aronson 1987]). Naśladownictwo umożliwia szybkie reagowanie w sytuacjach zagrożenia i niepewności. Stanowi zatem jeden z mechanizmów obronnych podmiotu.

Naśladownictwo jest procesem, w którym elementy indywidualnej kreatywności zostały zredukowane do minimum. Z tego względu w niektórych przypadkach bagatelizuje się znaczenie tego czynnika, zwłaszcza. że procesy naśladownictwa występują także w zachowaniach zwierząt (zachowania stadne). Należy jednak zauważyć, że naśladownictwo stanowi podstawę procesu socjalizacji, a zwłaszcza kształcenia. Naśla-dowanie pewnych czynności i sposobów reagowania stanowi konieczny warunek zdobycia określonych umiejętności.

Naśladownictwo jest czynnikiem odgrywającym istotną rolę w tzw. psychologii tłumów. Na jego podstawie usiłuje się wyjaśnić różnego typu zachowania zbiorowe. Szczególną wagę do naśladownictwa (imi•

tatiori) przywiązywał Gabriel Tanie (igo traktując je jako podstawowy proces łeczny. W jego następstwie dokonuje * automatyczne, nieświadome uczenie, apoj niające ciągłość życia społecznego. (A.S.t Zob. konformizm, moda, socjalizacja. Literatura:

Aronson E., 1987, Człowiek istota spoko*

PWN, Warszawa.

Tardc G., 1890, Les lois de I 'imitation, Pbb.

Natężenie konfliktu, zob. konflikt spo-łeczny.

Natura człowieka, zob. koncepcje człowieka w socjologii.

Natura ludzka, zob. koncepcje człowieka w socjologii.

Naturalizm-antynaturalizm. najbardziej znany spór teoretyczno-metodologicz-ny na temat sposobów uprawiania nauk społecznych (humanistyki). Naturalizm to stanowisko głoszące, że nauki społeczne winny być uprawiane w taki sam sposób jak „nauki o naturze" (Naturwissenschąfi), tzn przyrodoznawstwo. Zakłada się tu jedność metodologiczną wszelkich nauk. Dyscypliny, które nie są w stanie stosować zasad i kryteriów wyjaśniania takich samych jak w naukach przyrodniczych, sytuowane są poza obszarem nauki. W tym kontekście pojawiła się teza o „opóźnieniu” nauk społecznych. Odmianą naturalizmu jest fiskalizm — fizyka uznawana jest za najbardziej rozwiniętą naukę i stanowi wzorzec, do którego powinny zmierzać wszystkie inne nauki w wyjaśnianiu rzeczywistości.

Orientacja naturalistyczna zbieżna jest w kwestii sposobu upraw iania nauki, z pozytywizmem. Nie może być z nim jednak utożsamiana, gdyż pozytywizm - jako pewien kierunek filozoficzny - podejmuje także inne problemy, wykraczające poza zagadnienia dotyczące cksplahacji. Naturalizm jest cechą pozytywizmu, lecz nie odwrotnie. Powstanie socjologii jako samodzielnej dyscypliny wiąże się z pozytywiz-