DSCN1941

116 Andrzej Urban

mujący tę działalność"⁷. Inna, podobna w treści definicja zapobiegania przestępczości podana przez J. Cza picą to: „wszystlcie środki, które mają na celu zmniejszyć rozmiar i ciężar przestępczości albo przez ograniczenie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstw, albo przez oddziaływanie na potencjalnego sprawcę oraz wszystkich obywateli"⁸.

Mówiąc najprościej, profilaktyka przestępczości to działanie, które ma na celu znaleźć przyczyny przestępczości i je usunąć. Oczywiście należy zdawać sobie sprawę z tego, że przyczyny przestępczości są bardzo silnie powiązane ze środowiskiem, w którym występują. Dlatego profilaktykę przestępczości najlepiej prowadzić w lokalnych społecznościach. W małym środowisku łatwiej znaleźć przyczyny przestępczości. Profilaktyka przestępczości musi być ściśle powiązana ze społecznością lokalną, w której występuje problem kryminalny.

Większość osób zajmujących się profilaktyką przestępczości zgadza się z tym, że skuteczna działalność profilaktyczna nie walczy jedynie ze skutkami niekorzystnych zjawisk, ale przede wszystkim eliminuje przyczyny tych zachowań. Przyznać należy także rację osobom, które mówią, że skuteczne działanie kary to także profilaktyka. Nie można zapominać, że także kara spełnia swoje działanie prewencyjne zarówno w aspekcie odstraszania kolej-nvch potencjalnych sprawców (surowa, nieuchronna i natychmiastowa kara właśnie tak może oddziaływać na przestępcę) jak również w aspekcie izolacji (pewnej liczbie przestępców, fizycznie — poprzez odosobnienie w zakładzie karnym, uniemożliwi się dalszą działalność przestępczą)⁹. Ale prewencyjne działanie kary odnosi się przede wszystkim do działań podejmowanych po popełnieniu przestępstwa i działa najczęściej na potencjalnych sprawców.

Współcześnie policja zdaje sobie sprawę z wagi zapobiegania przestępczości i coraz częściej traktuje profilaktykę jako skuteczne narzędzie do walki z przestępczością i jej przyczynami. Policja zmierza w kierunku nowej filozofii i strategii działania, w której dużą rolę przypisuje się zapobieganiu przestępczości - community policing. „Community policing jest polityką, a zarazem strategią nastawioną na osiągnięcie skutecznej kontroli przestępczości, zmniejszenie poczucia zagrożenia przestępczością, poprawienie jakości życia, usprawnienia pracy i podniesienie autorytetu policji poprzez proaktywne wykorzystanie środków społecznych do zmiany warunków stanowiących podłoże działań przestępnych" *°.

W filozofii tej zauważyć można odejście od tradycyjnego pojmowania rob policjantów jako walczących z przestępcami i przestępstwami. Duży nacisk kładzie się na zmniejszenie poczucia strachu, poprawę jakości życia i troskę

» J. Błachut, A. Ca berle, K. Krajewski, Kryminologia. Gdańsk 1999, s. 459.

•    J. Czapka, Społeczności lokalne w zapobieganiu przestępczości, Waretawa-Kraków ¹⁹⁹ a. 23.

•    Szerzej o wynikach zaostrzenia kar w USA, J. Czabański, Czy kara działa? Przeglądawe rykmtifcich bndań dotyczących efektów odstraszania i izolacji kary więzienia, http://www.be*-placrnipaiatwo. pl/.

•** R R. Priedmann. Community Policing. New York 1992.