DSCN2051 (3)

odpychając się nawzajem, przy czym środkowe, grubościenne partie komórek szparkowych odsuwają się od siebie, tak że szparka się otwiera. Przy spadku turgoru komórki przyjmują regularny kształt i szparka się zamyka.

Istnieje wiele danych, że odwracalne zmiany turgoru w komórkach szparkowych są związane z transportem jonów potasowych. Wniknięcie większych ilości jonów do wnętrza komórek obniża ich potencjał wody. co pozwala na pobranie dodatkowych ilości wody z komórek otaczających. Pociąga to a sobą wzrost turgoru komórek szparkowych i otwarcie się szparki. Na odwrót, wypływ jonów K’i komórek szparkowych zwiększa ich potencjał wody, powoduje jej wypływ z komórek i spadek turgoru. Na procesy te mają duży wpływ różne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Otwieranie się szparek zachodzi przy dobrym uwodnieniu tkanek, na świetle, w niezbyt niskich i niezbyt wysokich temperaturach (5 40 C). przy stosunkowo niskim stężeniu CO,. Na otwieranie się szparek wpływają też pobudzająco pewne hormony roślinne (cytokininy). Szparki zamykają się przy niedostatecznym uwodnieniu tkanek, w ciemności, w zbyt niskich lub zbyt wysokich temperaturach, przy wysokim stężeniu CO,, a także pod wpływem hormonalnego inhibitora - kwasu abscysynowcgo.

Skórka może być gładka, zwłaszcza gdy pokryta jest grubszą kutykulą. Może jednak także wytwarzać na powierzchni specjalne wyrostki, włoski lub kojce. Włoski mogą być jednokomórkowe, wówczas są po prostu wystającymi ponad powierzchnię przedłużeniami komórek skórki o rozmaitej długości, prostymi lub rozgałęzionymi. Często są to jednak utwory wielokomórkowe, proste lub rozgałęzione, o rozmaitych

Rys. 4.26. Włoski. A

d/isly

13 6

kształtach (rys. 4.26). Włoski są niekiedy żywe, wówczas zwiększają powierzchnię narowąnią .rośliny,. Najczęściej jednak są martwe, wypełnione powietrzem, i wówczas tworzą na powierzchni skórki srebrzystoszarą powłokę, stanowiącą ochronę przed nadmierną transpiracją. Powłoka z włosków może być bardzo gęstą, wełnista, i wó-jvczas nazywa się k u Lne r e m. Specjalną_katęgorig włosków stanowią^ włoski wy^ dzielnicze. Skórka wytwarzająca takie włoski pełni, obok funkcji okrywającej, także rolę tkanki wydzielniczej. Ten rodzaj włosków zostanie omówiony przy utworach wydzielniczych.

Kojce sa wyrostkami na powierzchni rośliny, w których powstaniu bierze udział skórka oraz leżący pod skórką miękisz. .Są to utwory sztywne, ostro zakończone, nieregularnie rozmieszczone i nie połączone z wnętrzem organu tkankami przewo-dzącymi. Stosunkowo łatwo dają się one odrywać od powierzchni skórki, w odróżnieniu od cierni, które są przekształconymi organami bocznymi rośliny, na łodydze występują zawsze w węzłach i połączone są tkankami przewodzącymi z systemem przewodzącym rośliny.

Główną funkcją skórki w korzeniu jest pobieranie wody i soli mineralnych z roztworu glebowego. Podobnie jak w organach pędu, składa się ona z żywych, ściśle do siebie przylegających komórek. Ich ściany jednak są jednolicie cienkie, a na powierzchni występują tylko ślady kutykuli. Nie ma też aparatów szparkowych. J-iczne komórki skórki w młodszej strefie korzenia tworzą długie wypustki — włoś-niki. Skórkę korzenia wraz z włośnikami przedstawiono na rysunku 4.27. Komórka włośnikowa wypełniona jest wielką wodniczką, a cytoplazma tworzy wzdłuż ściany cienką wyściółkę. Jądro znajduje się w_szczytowej partii włośnika. .Wytwarzanie włośników ogromnie zwiększa powierzchnię kontaktu skórki ze środowiskiem glebowym, co ma wielkie znaczenie dla funkcji chłonnych tej tkanki. Włośniki nie tworzą się na korzeniach rosnących w środowisku wodnym.

137