DSCN2070 (2)

wewnętrzna część protomerystemu opisywana jest jako k o r p u s.

uszkodzenia rośliny prawidłowo funkcjonujących organów i tkanek.

Rejon merystemu położony za protomerystemem może być nazwany rejony organogenetycznym. gdyż pojawiają się w nim zawiązki liści i pąków pachwinowy^ komórki tego rejonu dzielą się często i tworzą zwykle układ strefowy złożony z ^ rytemu poryferyeznego obejmującego zewnętrzne warstwy, komórek małych, o g_?s. tej zawartości i dużej aktywności podziałowej, oraz merystemu centralnego, siano, wiącego wewnętrzny trzon zbudowany z komórek większych, silniej zwakuolizowa-nych i o mniej częstych podziałach (rys. 4.62B). Zróżnicowanie na merystem peryferyczny i centralny nie jest związane z występowaniem w protomerystemic podziału na tunikę i korpus: merystem peryferyczny może na przykład powstawać z komórek tuniki, ale również i z korpusu.

Jak już zaznaczono, w rejonie tym powstają zawiązki liści. Ich pojawienie się związane jest z wystąpieniem szczególnie częstych podziałów peryklinalnych w zewnętrznej. podpowierzchniowej warstwie merystemu pcryfcrycznego, czego wynikiem jest powstanie brodawkowatego uwypuklenia, z którego później rozwija się liść. W nieco większej odległości od protomerystemu, w kątach między zawiązkami lisa a łodygą, pojawiają się zawiązki pąków pachwinowych. Są to również stożkowate lub kopulaste uwypuklenia podobne do wczesnego stadium rozwoju zawiązka liściowego.

Za rejonem organogenetycznym układ komórek w merystemie staje się zgodny 7 planem przyszłej budowy pierwotnej łodygi (rys. 4.62C). W warstwie powierzchniowej mery stemu peryferycznego komórki dzielą sie wyłącznie antyklinalnie i two-

zawiązek liścia

R>$ 4.62 Schemat) przekrojów poprzecznych przez kolejne strefy merystemu wierzchołkowego pęd“ A — proiomer> stem. B — rejon organogenetyczny, C — rejon pratkanek

A

B    C

_r/il prsiskórkę. W położonych pod praskórką zewnętrznych wanlwach merystemu ^ryicryc/ncgo komórki ulegają zwiękuzoncj wakuolizacji i przck '.złalcaja -ie w prawisz iworz;|cy prakorę. Jedynie wewnętrzna część merystemu peryfer/tzneęo gr itie/*K^!1 / merystemem centralnym zachowuje komórki słabo zwakuolizowanc i o ze-sicj zawartości. Przynajmniej część tych komórek rośnie na długość i dzieli się podłużnie. tworząc pasma w;|skich i wydłużonych komórek prokambium W miarę zwiększania się odległości od protomerystemu liczba tych pasm powiększa się. iwr>-_r/;jc szlaki prokambialne skierowane do rozwijających się liści I kład prokambium w mcryslemie odzwierciedla przyszły układ tkanek przewodzących * łodydze. Reszta merystemu peryferycz.ncgo pozostała pomiędzy pasmami prokambium przekształca się w pramiękisz będący zaczątkiem promieni rdzeniowych, a pram merystemu centralnego tworzy prardzeń. Rejon wstępnego różnicowania >ie tkanek łodygi jest także rejonem wzrostu łodygi na długość, szczególnie silnie zaznaczonego w między węzłach dlugopędów. Wzrost len jest skutkiem zarówno licznych poprzecznych podziałów komórkowych, jak i przede wszystkim znacznego wzrostu objętościowego komórek, szczególnie zaś wzrostu komórek na długość.

Budowa pierwotna łodygi

Merystematyczny rejon wzrostu na długość stopniowo przechodzi w strefę różnicowania, w której wykształcają się wszystkie tkanki stałe budowy pierwotnej łodygi. U niektórych roślin (zwłaszcza jednoliściennych. gdy podstawa mię-dzywęźla osłonięta jest pochwą liściową) część merystemu znajdująca się tuż ponad nasadą liści różnicuje się później niż położona nad nią młodsza tkanka merystematy-czna. Ta część merystemu, oddzielona od wierzchołka odcinkiem tkanek zróżnicowanych, nosi nazwę merystemu interkalarnego (wstawowego), który pozwala łodygom przez czas dłuższy zachować zdolność do wzrostu międzywęźli na długość.

W budowie pierwotnej łodygi, podobnie jak w korzeniu, można wyróżnić trzy zasadnicze rejony: skórkę, korę pierwotną i walec osiowy, choć ten ostatni może przybierać różne formy, tak że np. u roślin nasiennych granica między korą pierwotną a walcem osiowym nie zawsze jest wyraźna, a nawet (u jednoliściennych) w ogóle trudno ją wyróżnić. •

Powierzchniową tkankę młodej łodygi stanowi skórka. Rozwija się ona z-praskorki i z reguły-jest tkanką jednowarstwową (rzadko wy stępująca skórka kilkuwarstwowa powstaje z praskórki przez peryklinalne podziały jej komórek). Wykształcona jest w sposób charakterystyczny dla epidemiy nadziemnych organów pędowych, której budowa została omówiona w rozdziale poświęconym tkankom roślinnym.

Pomiędzy skórką a walcem osiowym znajduje się u większości roślin naczyniowych kora pierwotna (rys. 4.63 i 4.64). Zbudowana jest głównie z komórek miękiszowych, które w partiach bliskich powierzchni zawierają chloroplasty i nadają młodym łodygom zielone zabarwienie. W korze pierwotnej występuje też często tkanka wzmacniająca w postaci sklerenchymy, tworzącej w obwodowych paniach