DSCN2205

Systemy obsługujące karty płatnicze (self-banklng. bankomaty) 127

■ Urządzenia do obsługi kart płatniczych

W systemach bankowości samoobsługowej podstawowym medium jest karta płatnicza. Jednak karta płatnicza nie mogłaby funkcjonować bez całej infrastruktury, przede wszystkim technicznej: bankomaty, elektroniczne terminale do akceptowania kart oraz kioski multimedialne.

Bankomaty (BANKOwe autoMATY) - są to samoobsługowe urządzenia umożliwiające dokonywanie najbardziej masowych, najczęściej wykonywanych, najprostszych czynności z zakresu obsługi lądowej klienta typu gotówkowych - dokonywanie wypłat i wpłat gotówkowych, zamiana walut, rozmienianie na drobne lub wymiana banknotów na monety oraz bezgotówkowych - sprawdzanie bieżącego salda rachunku, wydruk jego historii, zmiana numeru PIN na karcie bankomatowej, otwieranie lokat, dokonywanie przelewów, wydruk i realizacja czeków oraz zapoznawanie się z informacjami banku bez udziału obsługi banku. Początkowo umieszczane na sali operacyjnej oddziału banku lub ścianie zewnętrznej (obsługa całodobowa) rozprzestrzeniły się terytorialnie na inne organizacje typu centrów handlowych i usługowych. Budowane w celu rozszerzenia zasięgu banku i odciążenia go od najbardziej uciążliwych operacji. Obecnie konstruowane także dla obsługi czeków, sprzedaży znaczków, biletów komunikacji miejskiej, biletów wstępu i innych. Bankomaty można podzielić wg funkcji:

-    CD (cash dispenser) - bankomat służący tylko do wypłaty gotówki,

-    ATM (automated teller machinę) - bankomat wielofunkcyjny, w którym można dokonywać wpłat i wypłat gotówki, przelewów, sprawdzenia stanu konta, zmiany PIN, otrzymać historię operacji itp.

Pierwszy bankomat pojawił się w USA w First Pensylwania Bank w 1964 r. Początkowo były instalowane w zewnętrznej ścianie banku (problemy techniczne i organizacyjne), dopiero w trzy lata później w postaci samodzielnie stojącego urządzenia -1967 r. Barclays Bank w Wielkiej Brytanii^,M). Pierwsze bankomaty zainstalowano w Polsce w 1990 r. w banku Pekso SA.

Liczba bankomatów w Polsce systematycznie rośnie, dynamika tego wzrostu jest ukazana na rys. 20. W Polsce posiadacz karty wykorzystuje bankomat średnio 3,7 raza w miesiącu, średnia wartość transakcji wynosi 275 zł, wypłaty stanowią prawie 80% wszystkich transakcji, większość posiadaczy sieci bankomatowych reklamuje za ich pomocą swoje produkty i usługi, tylko 25% posiadaczy bankomatów decyduje się na publikowanie reklam produktów i usług fum zewnętrznych.

Po okresie dynamicznego wzrostu od 2001 r. następuje pewne spowolnienie tego procesu. W 2000 r. przyrost bankomatów wynosił ponad 20%, rok później tylko 10%. W 2003 r. w stosunku do 2002 r. ich liczba była wyższa tylko o 6 punktów procentowych, w 2004 r. w stosunku do 2003 r. było podobnie. We wrześniu 2004 r. liczba bankomatów w Polsce wynosiła 9093, z czego największą ilość miał

*•** Por.: Dziuba D. (2002): Systemy informatyczne w obsłudze banków detalicznych, WNE UW, Warszawa, str. 149.