DSCN2495

140

lacek Sobczak

nie posiadają oni samorządu zawodowego w rozumieniu art. 17 Konstytucji -można zaliczyć do tej grupy policjantów. Z drugiej jednak strony, nie wolno zapominać, że policjanci niewątpliwie, z racji pełnionych funkcji, przyjmują informacje dotyczące sfery życia osobistego, a nawet intymnego innych ludzi. Ta ważna przesłanka wyróżnia zaś, w świetle doktryny, zawody zaufania publicznego od innych¹. Wydaje się, że stanowisko zawarte w Kodeksie Etyki Dziennikarskiej jest być może nieuświadomionym refleksem tzw, „koncepcji deontologicznej", formułującej zasady w kategoriach zakazów i tworzących listy działań, których podejmować nie należy. Taka koncepcja etyczna zdejmuje ciężar trosk i niepewności, usuwa w cień ewentualne wątpliwości, pozwala żywić złudne przekonanie, iż działanie jest etyczne, gdyż pozostaje w zgodzie z jakimś kodeksem etycznym^{2 3}. W literaturze podkreśla się, iż żaden kodeks etyczny nie może zawrzeć w sobie całej etyki, a tym bardziej - jej zastąpić. W żadnym z dokumentów tego rodzaju nie da się zapisać wszystkich istotnych zakazów i nakazów. Powstawanie zaś kodeksu ma źródło i początek w lęku przed podjęciem pełnej osobistej odpowiedzialności za własne czyny’. W tekście Zasad Etyki Zawodowej Policjanta razić musi dekiaratywność stwierdzeń i brak należytej precyzji. Wbrew zapisom § 1 ust. 1 tych Zasad, nie istnieją „ogólne wartości i normy moralne", na co wielokrotnie zwracano uwagę w literaturze⁴. Podobnie, zawarte w § 4 stwierdzenie, że „policjant [...] ma obowiązek [...] respektowania prawa każdego człowieka do życia" oraz że nie wolno mu „inicjować, stosować i tolerować tortur bądź nieludzkiego lub poni-

1

Por. K. Wojtczak, Zawód i jego prawna reglamentacja. Studium z zakresu materialnego prawa administracyjnego, Poznań 1999, s. 25-108; także. Pojecie wolnego zawodu te świetle prawa, „Studia Prawnicze" 1998, z. 3-4, s. 123-141. Pojęcie zawodu zaufania publicznego, jakim operuje Konstytucja w art. 17 ust 1, nic ma legalnej definicji. W doktrynie zwraca się uwagę, iż wyróżnikiem zaufania publicznego jest m.in. ich ąuosi-misyjność, a więc zdystansowanie się od pogoni za zyskiem i wykonywanie zawodu w celu zaspokojenia interesu publicznego. Ton ostatni termin wydaje się wysoce kontrowersyjny i różnie jest tłumaczom. W praktyce zwykło się go rozumieć jako służenie ogółowi. W literaturze podkreśla się, że zawody zaufania publicznego to głównie wolne zawody, ale nie wszystkie. Zwraca się także uwagę na to, że istotnym ich wyróżnikiem jest posiadanie samorządu. Z. Leoński, Materialne prawo administracyjne, Warszawa 1998, s, 69; W. J. Wołpiuk, 7.moóii zaufania publicznego : perspektywy prawa konstytucyjnego, w; Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolnośi wykonywania zawodu, Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Polityki Społecznej i Zdrowia Senatu RP przy współudziale Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pod patronatem Marszalka Senatu RP Longina Pastusiaka

2

kwietnia 2002 r.. Warszawa 2002. Także M. Kulesza, Pojecie zaufania puNicznego, Ibidem, t. 27. Zob. również K. Sobczak, Dylematy zawodu dziennikarskiego (Dziennikarstwo miedzy politologii/ a polonistyki/), w: '/.rozumieć polityk/. Główne problemy teorii polityki i współczesne/ myśli politycznej, pod red. R, Bćtckera.J. Marszalek-Kawy,), Modrżyńskicj,Tt>ruń2003,s. 66-94.

' T. Nagel, Deonlologla, w: Widok znikyd, Warszawa 1997, s. 215.

3

*    I.. Kołakowski, Etyka bez kodeksu, w: Kultura i fetysze. Warszawa 1967, ». 33.

4

*    R. Tokarczyk, Etyka prawnicza. Warszawa 2005, s. 43-70.0 stosunku prawa do moralności por.; Z, Ziembiński, Zarys zagadnień etyki, Poznsń-Toruń 1994, s. 106-111; tenże. Wartości konstytucyjne. Zarys problematyki, Warszawa 199.1, passim; tenże. O po/mewamu pozytywizmu oniz prawa natury, Poznań 1993, passim; T. Romer. M. Najda, Etyka dla sędziów Rozważania, Wan/nwi 2007# s« 7—38.