DSCN6002 (2)

Hyc. 14. Lubiąż. Cysterski kościół klasztorny. Ceglany profil ościeża okna zachodniego, malowany na czerwono z białymi paskami spoin

*• Z. Swiechowskd, Architektura na s. 43.

'* L. F. de Longhi, o.c,

Na ościeżach okien zachowały się partie malowanego na czerwono lica wątku ceglanego ze spoinami podkreślonymi białym pasikiem^s0. Niewątpliwie ściany wnętrza miały więcej tego rodzaju polichromii. Krawędzie gurtów i łęków w bocznych kaplicach południowych mają po-

Ryc. 15. Wrocław. Kościół św. Jakuba (obecnie św Wincentego) — fragment lica filara północno-zachodniego ze spoinami malowanymi na czerwono z białymi wąskimi paskami

/szczególne cegły malowane na przemian kolonem czerwonym 1 białym, podobni'' jak w Rudach Raciborskich, lecz w drobniejszej skali, Jak już powiedziano, zarówno faktura nacięć lica cegły, jak 1 malowanie wątku były importem z Lombardii, związanym z samą techniką ceglaną. W trzynastowiecznych wnętrzach śląskich technika malowania wątku występuje w ograniczonym na ogół zakresie, tj, tylko na powierzchni łęków, ościeży itp., a całych ścian tylko w mniejszych wnętrzach. Przy większych płaszczyznach ścian najczęściej ograniczano się do pomalowania na biało tylko spoin. Opisane wnętrza kościołów cysterskich reprezentują typ polichromii bardziej złożony, mający analogie w kościołach cysterskich we Włoszech z XII—XIII w., np. w Chiaravale della Castaignola, w Ohiaravale della Colomba, w Staffarda⁸¹. Rozszerzeniem właściwości kolorystycznych lioai ceglanego i dalszym etapem rozwoju jego polichromii ;był dwubarwny wątek polski o główkach z zendrówek. Ten ozdobny układ, jako konsekwentna deikoracja wnętrza, występuje po raz pierwszy we Wrocławiu pod koniec pierwszej połowy XIV w. we wnętrzu prezbiterium kościoła św. Wincentego. Nie stwierdzono na Śląsku istnienia wnętrza z wyłącznie naturalnym wątkiem tego rodzaju, tj. z prawdziwej zendrówki. Naturalny wątek dwubarwny występuje tylko w części, pozostałe zaś powierzchnie ścian, a w niektórych wnętrzach nawet całość otrzymały ten wątek namalowany.

' Jakkolwiek w XIV i XV w. wątek z zen-drówikami występował bardzo często, to wykazywał on jednak znaczne nieregularnodci w rozmieszczeniu zendrówek i współcześnie byl pokrywany inną polichromią, nie uwzględniającą jego istnienia, np. w kościołach N.P. Marii, św. Krzyża we Wrocławiu, św. Mikołaja w Brzegu i innych. Najlepiej zachowanym .przykładem takiego sposobu polichromii architektonicznej jest wnętrze pofranciszkańskiego kościoła św. Jakuba (obecnie św. Wincentego) we Wrocławiu, rozbudowanego w XIV w., a zawierającego także znaczne partie ścian trzynastowiecznych. Pomimo różnicy wątków i śladów przebudowy nadano całemu wnętrzu jednolitą polichromię. Nowsze, czternastowieczne części kościoła, jak filary, część ścian naw i prezbiterium, otrzymały naturalny