DSCN6307 (Kopiowanie)

6 Dziedziczność 289

hormonów i innych produktów pcptydowych wytwarzanych dotychczas jedynie w organizmie człowieka i zwierząt. Są to m.in.: proinsulina, gastiyna, czynniki wzrostowe IGF-I i IGF-2. sekretyna, kortykotropina, glukagon, czynnik wzrostu nerwów, albuminy krwi, urokinaza. Przewiduje się produkcję na skalę przemysłową (w hodowlach bakteryjnych) antygenów wirusowych, pierwotniakowych i bakteryjnych, co umożliwiłoby znaczny „przewrót” technologiczny, jako że spowodowałoby odstąpienie od niebezpiecznych sposobów hodowli na wielką skalę drobnoustrojów chorobotwórczych i zastąpienie ich kulturami bakterii niegroźnych, lecz zawierających antygeny zarazków, przeciwko którym organizmy ludzkie lub zwierzęce powinny być chronione. Już obecnie opracowano biotechnologię uzyskiwania w hodowlach bezpiecznych drobnoustrojów antygenów wirusa zapalenia wątroby typu B, grypy, pryszczycy, wścieklizny, żółtej febry. Prowadzone są badania nad opracowaniem bezpiecznych metod biotechnologicznych wytwarzania około 30 nowych szczepionek antygenowych, w tym: zarodźców malarii, wirusów optyszczki, różyczki, bakterii trądu, cholery, gruźlicy, krztuśca, świdrowca gambijskiego (wywołującego śpiączkę) i innych.

Duże nadzieje wiąże się z możliwością wszczepiania genów do komórek u ludzi - np. w zakresie uzupełniania braków genetycznych czy też walki z nowotworami. W Poznaniu u pacjentów z zaawansowanymi złośliwymi guzami implantowane są geny z zapisem interleukiny 6 - produkcja tego czynnika powoduje samozniszczenie nowotworu i wydłuża przeżycie chorego. Gen na intcrleukinę 7 wszczepia się w przypadkach raka okrężnicy. W 1991 roku zastosowano po raz pierwszy u człowieka leczenie genem. M iało to miejsce u 8-lotniego dziecka, u którego występował niedobór dcaminazy adenozyny - co przejawiało się brakiem odporności i uszkodzeniem limfocytów - a zatem wielką podatnością na zapalenie na choroby zakaźne. Dziecko, któremu wszczepiono obcy gen, obecnie żyje normalnie i jest odporne podobnie jak inni jego rówieśnicy.

Duże możliwości stwarza również genetyczna inżynieria komórkowa. Jak już wspomniałem, istnieje możliwość hybrydyzacji (łączenia) hodowanych komórek różnych gatunków (por. rozdz. 6.5). Poza aspektami naukowymi, ta technika ma duże możliwości zastosowania praktycznego. Na przykład uzyskuje się hybrydy różnych gatunków roślin w postaci pojedynczych komórek, z których następnie drogą klonowania i oddziaływania hormonami uzyskać można całe rośliny. Doniesiono o wytworzeniu tąmctodą rośliny, będącej mieszańcem między pomidorem a kartoflem. Bardziej produktywne rośliny C, może będzie można w ten sposób .kojarzyć" z uprawnymi roślinami C_r

Metodami inżynierii genetycznej są wreszcie metody mikromanipulacii. w których ..zamieniamy" jądra komórkowe albo pojedyncze chromosomy. Współcześnie używa się mikromanipulatorów laserowych. Jeżeli np. zniezapłodnionej komórki skrzeku żaby usuniemy jądro i wstawimy inne, pochodzące dajmy na to z krwinki, to jądro „zamienione” jest diploidalne i może spowodować podziały mitotyczne, prowadzące do wzrostu i powstania całego organizmu. Tak powstała żaba będzie mieć identyczny genotyp z tą, od której pobrano jądro komórkowe. Metody lakiepokłonowania organizmów dały pozytywne wyniki. W 1996 r. sklonowani! owcę (o imieniu Doiły), o której napisałem w rozdz. 6.2.4. W dniu 16 lutego 1998 r. przyszedł na świat cielak sklonowany podobnie jak owca Doiły, zaś w styczniu 2000 r. w Oregon Health Sciences University w Portland sklonowano rezusy. Małpy te, podobnie jak człowiek, należą do rzędu naczelnych. W styczniu 2000 roku, w Ośrodku Badań nad Organizmami Transgenicznymi uzyskano prawdopodobnie metodą klonowania pierwszy ludzki zarodek. Podobną informację ogłosili uczeni z Advanced Celi Technology w listopadzie 2000 r. Natomiast 5 kwietnia 2002 r. profesor Severino Antinori ogłosił, że kobieta u której wszczepił sklonowany ludzki zarodek jest w ósmym miesiącu ciąży. Prawdopodobnie ojcem dziecka jest bogaty polityk arabski. Czyli zdanie: „Problem klonowania ludzi (uzyskiwania potomstwa o takim genotypie, jak jednego z rodziców) pozostaje (chyba na szczęście) domeną powieści scicnce-liction." niestety nie jest już aktualne.