DSCN6398 (Kopiowanie)

niOlUfjlU - ttr/rt-it

v subsiancje oazywcze w mywmountp*/''" —-----------Yi—.

liście); z hypokotylu powsunic część podliścieniowa łodygi i korzeń.

Ryc. 7-70. A. Budowa owocu pestkowca (z nasieniem bielmowym). B- bczbiclmowe nasienie fasoli. C i D - budowa zarodka: C - rośliny dwuliściennej.

D - jednoliściennej (JD).

HdwM

•u***

A

>Wo<«yi

Wraz z powstawaniem nasienia cały kwiat przekształca się w owoc. Pręciki, płatki korony, szyja słupka ulegają degeneracji, natomiast rozrasta się i przeobraża zalążnia. Ściana zalążni przekształca się w owocnię (ścianę owocu), stanowiąc ochronę dla nasion i nieraz ułatwiając ich rozprzestrzenianie. Owoce powstające wyłącznie z zalążni nazywamy owocami właściwymi. U niektórych roślin w budowie owocu bierze też udział dno kwiatowe, płatki korony lub działki kielicha; takie owoce określamy mianem rzekomych. Jabłko (owoc jabłoni) w przeważającej swej części powstaje z dna kwiatowego (z zalążni wykształca się tylko rdzeń).

Owoce podzielić możemy na trzy rodzaje. Owoce pojedyncze (np. brzoskwinia, orzech) powstają z kwiatów o pojedynczym słupku. Owoce zbiorowe (np. maliny, poziomki, owoce róży) tworzą sią z kwiatów o wielu słupkach (tzw. słupkowie apokarpicznc). Owocostany (ananas, morwa, figi) wykształcają się w następstwie zrośnięcia się owoców powstających w jednym kwiatostanie.

Inny podział wyróżnia owoce suche (np. orzech leszczyny, w którym ściana zalążni wytworzyb twardą skorupę) i owoce mięsiste, zawierające dobrze uwodniony miąższ; te ostatnie przystosowane są do zjadania ptzez zwierzęta, u których w przewodach pokarmowych nasiona nie ulegają strawieniu, wydalane są z kałem i w ten sposób następuje ich rozsiewanie. Do owoców mięsistych należą jagody (np. pomidor, winorośl, dynia, banan, pomarańcza), u których miąższ powstał z całej ściany zalążni. U pęslkowcow (brzoskwinie, śliwy, czereśnie, wiśnie) ściana zalążni wytwarza trzy różne warstwy; zewnętrzna część - skórkę, środkowa - soczysty miąższ, zaś wewnętrzna - twardą pestką otaczającą nasienie.

Wymieniony powyżej jako przykład jagody banan jest specyficznym owocem, ponieważ nie zawiera nasion. Zjawisko wydawania owoców bez nasion określamy mianem nartenokarpii. Banan jest owocem naturalnie partenokarpicznym. to znaczy już od wieków nie wytwarza nasion w ow ocach (czarne cętki w miąższu są jedynie ich resztkami). Banany muszą być zatem rozmnażane wegetatywnie. Współcześni hodowcy otrzymali szereg cennych odmian roślin partenokarpicznw*

- np. winogrona (doskonale nadające się na rodzynki), śliwki schnące na drzewach (suszone śliwh bez pestek), pomidory itp.

Zarodek w nasieniu jest młodym sporofitem (embrionem), z którego w sprzyjających warunkach rozwinie się cała roślina. Nasiono ma za zadanie pomóc dotrwać zarodkowi do owych sprzyjając** warunków; a zatem nasiona w stanie anabiozy (życia utajonego) mogą zachować żywotność po*¹ różnie długi okres czasu. W grobowcach faraonów znaleziono nasiona roślin sprzed 4000 lat i znać®* ich część zachowała zdolność kiełkowania; podobnie jak nasiona naw napotkane w norach leming*