DSCN6444 (Kopiowanie)

ciała znajduje się wysuwalny ryjek, który u licznych gatunków zaopatrzony jest w wapienny kolec i powiązane z nim gruczoły jadowe. Ryjek wyrzucany jest do przodu na zasadzie "pompy hydraulicznej", tzn. skurcz mięśni wywołuje wzrost ciśnienia płynu, zaś płyn - rozprzężając się -wypycha ryjek: wciąganie odbywa się w następstwie skurczu mięśni wewnętrznych. Funkcję szkieletu pdni u wstężnic - podobnie jak u wirków - parenchy ma.

U wstężniaków po raz pierwszy pojawia się całkowicie wykształcony przewód pokarmowy. zaopatrzony w dwa otwory. Otwór gębowy przechodzi w przełyk, którego kontynuacjąjest jelito, zakończoncotworem odbytowym, przez który usuwane są niestrawione resztki pokarmowe. Układ wydalniczy wstężniaków jest protonefrydialny. U zwierząt tych po raz pierwszy pojawia się układ krążenia - na razie w postaci bardzo prymitywnej, bo składa się z trzech prostych, mięśniowych rur - naczyń krwionośnych, biegnących wzdłuż ciała i połączonych naczyniami popizccznymi. Układ ten jest zamknięty. Naczyń włosowatych ani serca nie ma. W naczyniach, poruszana ich skurczami oraz mchami ciała, krąży krew: w naczyniu grzbietowym ku przodowi ciała, w naczyniach bocznych ku tyłowi. Krew jest zazwyczaj bezbarwna, choć u niektórych gatunków zawiera hemoglobinę.

Układ nerwowy iest silniej scentralizowany niż u poprzednich grup zwierząt i składa się z dwóch znojów nerwowych (zgrupowań komórek) w przedniej części ciała, połączonych pierścieniem okoloryjkowym. Od zwojów biegną wzdłuż ciała dwa pnie nerwowe.

Wstężniaki są rozdzielnopłciowe i zwykle jąjorodne. Z jaj wylęgają się pływające larwy o nazwie piłidium.

7-4.Ó.3.4. Typ: Nicienie (Nematoda)

Nicienie w licznych układach systematycznych są zaliczane - jako gromada - do typu Obleńców INemallielminllies, Aschelminthes) - wraz z wrotkami, brzuchotzęskami, kolcogłowami i nitnikowcami. Pozwoliłem sobie jednak na przyjęcie systematyki amerykańskiej, coraz powszechniejszej zwłaszcza wśród parazytologów, ponieważ dla lekarzy największe znaczenie mają te liczne gatunki nicieni, które prowadzą pasożytniczy tryb życia. Spośród znanych ponad 80000 gatunków nicieni, około 60 jest pasożytami człowieka.

Jelito

m - odbyt

Ryc. 7-96. Glista ludzka (Ascaris lumbricoides). A - osobniki dorosłe: B - przekrój poprzeczny przez ciało samicy: C ■ budowa anatomiczna samicy iJ Iły.

oskórek naskórek pień nerwowy kom.mięśniowa jelito

kanał wydalniczy L Jajowód macica jama data

otwór gębowy gardziel

otwór wydalniczy kanał wydalniczy otwór płciowy pochwa jajnik _ jajowód

Nicienie mają obłe, wydłużone, nitkowate (stąd nazwa) ciało, długości od I mm do 1 m (np. pasożytniczy Dracimculus medinensis). Należą do najpospolitszych zwierząt na świecie - można je znaleźć, przeszukując każdą garść gleby.

Budowę typowego nicienia ilustruje schemat struktury glisty ludzkiej (ryc. 7-96). Zwierzęta te okrywa wór skórno-mięśniowy, zbudowany z nabłonka ektodcrmalnego o charakterze zespólni (syncytium) i z warstwy mięśni podłużnych. Nabłonek wytwarza gruby oskórek (kutikulę), pokrywający całe ciało.

Układy nicieni położone są w pierwotnej jamie ciała, którą wypełnia płyn surowiczy. Płyn ten pełni funkcję szkieletu hydraulicznego: skurcze mięśni powodują wzrost ciśnienia płynu, zaś zmiany ciśnienia przenoszone są na inne części ciała, powodując zmiany kształtu zwierzęcia i ruch. Układ nerwowy zbudowany jest z dwóch par pni nerwowych: grzbietowego f brzusznego oraz dwóch bocznych, połączonych * przedniej części ciała obrączką okołoprzełykową