DSCN6498 (Kopiowanie)

głębokości poniżej 100m. Łodzik ma wiele cech wspólnych _t wymartymi amonitami (ryc. 7-139). Zamiast ramion posiada pozbawione przyssawek czulki, których u samca jest 62, t n samicy 90. Są one nitkowate i wciągane do specjalnych pochewek, zaś po wewnętrznej stronic wyposażone w gruczoły produkujące lepką wydzielinę. Drugą bardzo typową dla tego glowonoga osobliwością jest zewnętrzna muszla, na pierwszy rzut oka przypominająca skorupę ślimaków. Jest ona jednak zbudowana z szeregu leżących | jedna na drugiej komór, połączonych syfonem (ryc. 7-139).    pSsjczowa

W ciągu roku łodzik rośnie na tyle, że nie może się już_Ryc. ₇_,₃₉. schemat budowy lodzik. (JD). całkowicie schować w poprzedniej komorze, opuszcza zatem

tylną część, oddzielając ją ścianką. W ten sposób powstają kolejne komory, wypełnione gazem, którego stężenie zwierzę reguluje dzięki syfonowi. Gazowe komory umożliwiają łodzikowi unoszenie się na różnej głębokości.

Pozostałe głowonogi mają jedną parę skrzel, zaliczamy je zatem do podgromady dwuskrzelnych, podzielonej z kolei na dwa rzędy: ośmiornic (które posiadają po 8 ramion) i dziesięciornic (mających 10 ramion).

Najpospolitszą ośmiornicą jest ośmiornica zwyczajna (Octopus imlgaris), rozpowszechniona niemal we wszystkich ciepłych i dobrze zasolonych morzach. Za dnia ukrywa się w szczelinach skalnych lub w budowanych z kamieni kryjówkach, zaś poluje zwykle po zapadnięciu zmroku. Innym ciekawym gatunkiem jest żeglarek (Argonauta argo), pięknie ubarwiony mieszkaniec Morza Śródziemnego i Atlantyku. Jego samica wytwarza muszlę, nie mającąjednak wiele wspólnego z muszlą glowonogów: nie jest wytworem płaszcza i nie jest przyrośnięta do ciała, poza tym zbudowana jest tylko z cienkiej warstwy masy perłowej. Służy ona jako komora lęgowa, ponieważ w niej przechowywane są jaja aż do wyklucia się młodych. Samce natomiast są małe i nie mają muszli.

Dziesięciomice to przede wszystkim mątwy i kalamamice. Mątwa czyli sepia (Sepia officinalis) ma muszlę ukrytą pod płaszczem w postaci płytki grzbietowej; płytka ta znana była w starożytności i średniowieczu jako cenny lek (“os sepiae ”). Dzięki zawartości powietrza ułatwia ona zwierzęciu pływanie, natomiast dla zdrowia ludzkiego ważniejsza była zawartość soli wapnia i magnezu. Leczono nią głównie krzywicę; jeszcze do dziś os sepiae podawana jest ptakom jako źródło wapnia, a także po starciu na proszek używana do wyrobu past do zębów. Drugim surowcem, pozyskiwanym z mątw do dziś, jest sepia (barwnik naturalny, wyrzucany z worka czemidłowego w momentach zagrożenia). W Moizu Śródziemnym i w Atlantyku poławia sie w dużych ilościach kalmary pospolite czyli kalamarnice (Lolieo vu!gańs). Największe z nich osiągają ciężar 10 kg; ze względu na smaczne mięso płaszcza jest to przysmak we Włoszech, Hiszpanii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych (tu poławia się głównie kalmara amerykańskiego - L. pealli) i w innych państwach. W Polsce też od czasu do czasu można kupić tzw. “tuszki kalmarów”; mięso to jest źródłem wartościowego, lalwoprzyswajalnego białka oraz jodu. Do dziesięciornic należą też największe głowonogi, zamieszkujące głębiny Atlantyku; niektóre osobniki z rodzaju Architeuthis osiągają - licząc wraz z ramionami - do 18 metrów długości.

Głowonogi są liczne w morzach i stanowią ważne ogniwo w sieciach pokarmowych ekosystemów oceanicznych; same będąc drapieżnikami, padają ofiarą ryb, pingwinów, a także ssaków: delfinów, fok i przede wszystkim kaszalotów.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 w sprawie gatunków dziko •ystępujących zwierząt objętych ochroną (Dziennik Ustaw nr 220 z 2004) obejmuje w Polsce ochrona gatunkową następujące mięczaki: