DSCN6613 (Kopiowanie)

i. Gtftnw*

i. Gtftnw*

narząd równowagi) orazślimak (w którym mieści się narząd Cortiego. odbierający bodźce słuchowe).

Błędnik błoniasty zawarty w przedsionku składa się z woreczka i łagiewki. która połączona jest z trzema kanałami półkolistymi i ich bańkami. Wszystkie te struktury wypełnione są śródchłonką (endolimfą). Trzy kanały półkoliste ustawione sa wzajemnie pod kątem prostym. Woreczek, łagiewka i kanały wyścieła nabłonek jednowarstwowy sześcienny - z wyjątkiem tych obszarów,

w których umiejscowione są receptory zmysłu równowagi. |_

Ryc. 8-46. Schemat budowy:

A - grzebienia bankowego;

B - fragmentu brzegu plamki statycznej, przechodzącego w nabłonek błędnika błoniastego (DD).

W bańkach przewodów półkolistych receptorami tymi są R_yc, 8-4$. Błędnik (JD):| grzebienie bankowe (ryc. 8-46 A). Nabłonek grzebieni zbudowany jest z dwóch rodzajów komórek: z komórek podporowych i położonych pomiędzy nimi komórek zmysłowych (tzw. rzęsatych typu II); te ostatnie na swej powierzchni posiadają liczne rzęski, zaś w części podstawnej tworzą szereg synaps z zakończeniami nerwu bankowego. Rzęski komórek są zlepione galaretowatą substancją zbudowaną z glikoprotein i zwaną osklepkiem. Obroty głowy powodują przepływ śródchłonki przez kanały półkoliste i jej napływ do baniek; napływająca śródchłonką przesuwa osklepek, powodując wygięcie rzęsek i pobudzenie komórek zmysłowych. Receptory baniek kanałów półkolistych reagują zatem na przyspieszenie kątowe (jakie ma miejsce w przypadku obrotów głowy). Minimalna wielkość tego przyspieszenia (tzw. bodziec progowy) wynosi 2-3° na sekundę.

Ustawienie kanałów półkolistych w trzech różnych płaszczyznach sprawia, że każdy ruch głowy w przestrzeni jest rejestrowany.

Natomiast w łagiewce i w woreczku receptorami sąplamki, ustawione do siebie prostopadle i reagujące na przyspieszenie liniowe. Tu również nabłonek staje się wysoki (ryc. 8-46 B)

i zbudowany z komórek podporowych oraz zmysłowych. Komórki zmysłowe tworzą synapsy z wypustkami nerwów czuciowych, a na swej powierzchni posiadają rzęski. Ich rzęski także tkwią w galaretowatej masie glikoproteinowej, którą jednak nazywamy błoną otolitową. ponieważ zatopione są w niej kamyczki błędnikowe (czyli otolity hibstatokonie). Są to kryształki węglanu wapnia o średnicy 3 do 5 mikrometrów. Ruchy głowy w linii prostej powodują przesuwanie błony otolitowej, zmianę położenia rzęsek, a to z kolei wywołuje pobudzenie komórek zmysłowych i przekazanie bodźca wypustkom nerwowym. Bodźcem progowym dla komórek zmysłowych plamek jest przyspieszenie liniowe rzędu 12 cm/s². Plamki łagiewki i woreczka informują także o położeniu głowy w stosunku do środka Ziemi, podobnie jak statocysty bezkręgowców (błona otolitową uciska na rzęski komórek zmysłowych).

Błędnik u człowieka jest najprawdopodobniej homologiczny do linii nabocznej ryb.

Impulsy nerwowe z narządu równowagi biegną nerwem słuchowo-równoważnym (VIII nerw czaszkowy) do jądra tego nerwu; I neuron znajduje się w zwoju przedsionkowym. Stąd bodźce poprzez most przekazywane są trzema drogami do: 1. kory móżdżku; 2. mięśni poruszających gałkami ot/nymi; 3. rdzenia kręgowego. Dzięki takim połączeniom każdy ruch głowy jest natychmiast korygowany przez zmianę napięcia mięśni kończyn oraz przez ruchy gałek ocznych. W zasadzie człowiek przyzwyczajony jest do ruchów głową w płaszczyźnie poziomej; ruchy w innych pfanzc/yzruich (np. podczas kołysania statku przez fale, nurkowania samolotu) mogą powodować