DSCN6622 (Kopiowanie)

72

Biologio - repcti

Narzad spiralny zbudowany jest z komórek podporowych i komórek zmysłowych. Komórki zmysłowe (włoskowate) występują po stronie wewnętrznej tunelu Cortiego (jest ich tam 3500 wzdłuż narządu) i po stronie zewnętrznej, gdzie liczba ich sięga 12 tysięcy. Komórki te (ryc. 8-55) posiadają na powierzchni wypustki (włoski), przyczepione do błony pokrywającej, natomiast dolnym biegunem spoczywają na błonie podstawnej; w ten sposób rozpięte są jak struny pomiędzy błoną podstawną a blaszką pokrywającą. Drgania strzcmiączka przenoszone przez okienko przedsionka na przychłonkę (ryc. 8-56), powodują w pizychłoncepowstanie fali ciśnienia, której miejsce występowania zależy od częstotliwości odbieranych dźwięków, a amplituda od ich intensywności. Fala ciśnienia przemieszcza się wzdłuż schodów przedsionka w kierunku szpary osklepka, zwiększając amplitudę; w momencie zmiany fazy fala ciśnienia przenosi się przez błonę przedsionkową na śródchłortkę wypełniającą przewód ślimaka i w tym miejscu następuje największe wygięcie błony podstawnej. Wygięcie błony podstawnej powoduje rozciągnięcie spoczywających na niej komórek zmysłowych, a to z kolei pociąga za sobą przesłanie impulsu do komórek nerwowych zwoju spiralnego ślimaka. Komórki są zatem pobudzane w sposób analogiczny do uderzania w struny fortepianu - z tym, że elementem uderzającym jest fala ciśnienia śródchłonki, a miejscem przyłożenia siły — błona podstawna. Dźwięki o różnej częstotliwości powodują rozciągnięcie błony w różnych miejscach: im mniejsza częstotliwość dźwięków, tym bardziej miejsce zmiany fazy oddalone jest od okienka przedsionka. Fala ciśnienia następnie wędruje dalej poprzez przychłonkę schodami bębenka aż do błony zamykającej okienko ślimaka; błona ta zamyka schody bębenka od strony jamy bębenkowej. Ponieważ płyny są bardzo oporne na ściskanie, drgania strzemiączka nic mogłyby wywołać fali ciśnienia w przychłonce, gdyby z kolei fala ta nie przenosiła drgań na błonę okienka ślimaka. Innym ciekawym zjawiskiem jest powstawanie tzw. potencjału mikrofonowego. Śródchłonka zawiera liczne jony potasu (o dodatnim ładunku), dzięki czemu w stosunku do przychłonki wykazuje dodatnie napięcie + 80 mV. Fale akustyczne zostają zamienione na wahania potencjału elektrycznego - podobnie jak w mikrofonie. Znaczenie tego zjawiska dla percepcji bodźców słuchowych nie zostało poznane. Komórki zmysłowe oplecione są siatką włókienek nerwowych - wypustek komórek zwoju spiralnego ślimaka (I neuron drogi słuchowej). Aksony tych komórek biegną w nerwie ślimakowym (część słuchowa nerwu przedsionkowo-ślimakowego, czyli VIII nerwu czaszkowego) do mostu, gdzie znajdują się II i III neuron czuciowy. Stąd bodźce przekazywane są (poprzez pień mózgu) do pola słuchowego w zakręcie skroniowym górnym w płacie skroniowym (pole 41 kory mózgu).

Ucho ludzkie odbiera dźwięki, których częstotliwość wynosi od 20 do 20 000 Hz (najlepiej słyszalne są w zakresie od 1000 do 3000 Hz). Z wiekiem dźwięki o dużej częstotliwości przestają być słyszalne. Istotne jest także natężenie dźwięku, które wyrażamy w decybelach. Próg słyszalności wynosi 0 dB (co równa się ciśnieniu 20 pPa). Dźwięki powyżej 85 dB sąjuż odbierane jako nieprzyjemne (nazbyt głośne). Maksymalne natężenie dźwięku, które nie powoduje jeszcze bólu. wynosi 140 dB; wartości wyższe uszkadzają narząd spiralny.

Głuchota - czyli niezdolność słyszenia - może być wynikiem uszkodzenia narządu słuchu, ale także dróg przenoszących bodźce, bądź pól korowych, w których następuje ich percepcja. Zatkanie przewodów słuchowych zewnętrznych (np.woskowiną) upośledza słyszenie, ale nie całkowicie: drgania przenoszone są poprzez kości czaszki na przychłonkę, co określa się mianem przewodzenia larem ego.

8.8. Integracja i koordynacja funkcji organizmu: sieć neuro-immuno-endokrynowa

Informacja otrzymywana z układu zmysłowego (ze środowiska oraz z wnętrza organizmu) mus* być odpowiednio rejestrowana; zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych tak złożonego ustroju, jak ciało ludzkie, wymaga koordynacji funkcjonowania milionów komórek, w której przetwarzanie danych zmysłowych i wysyłanie „poleceń” do różnych narządów muszą odbywać «< wyjątkowo sprawnie i szybko. Istnieją trzy główne układy, które odbierają, magazynują, kontrolni*

jpdsm uaib»yko * grodów) włości praes CSB&Wtłiś feiltaymi' tajLZfigolo ot tantali tatapcthoi %TOBzymil *to%ionov