DSCN6710 (Kopiowanie)

159

iCtb*itk

moczopędnych, może prowadzić do zmniejszania się puli dostępnego dla komórek potasu - a jest to jon bardzo ważny. A zatem podczas leczenia lekami moczopędnymi (diuretycznymi) - na przykład | przypadkach nadciśnienia — konieczne jest podawanie pacjentom preparatów potasu. Jednak oajwięcej jonów sodu transportowane jest z udziałem chlorków. Aktywnemu transportowi Na* towarzyszy bierny przepływ jonu chlorkowego, z kolei zaś czynny transport jonów Cl'pociąga za sobą ruch jonów sodu. Aktywny transport jonów sodu powoduje, że ich stężenie w komórkach cewek pakowych i przestrzeni okołocewkowej rośnie. Wóda - wyrównując stężenia - przechodzi ze środowiska o mniejszym stężeniu jonów do środowiska o większej ich koncentracji, i w ten sposób mocz ulega zagęszczeniu.

Wielkocząsteczkowe substancje (np. peptydy i hormony) wchłaniane są sposobem endocyto-zy. Natomiast jon wodorowy, niektóre leki i barwniki są wydzielane do światła cewki.

Płyn opuszczający cewkę krętą 1 rzędu ma taka samą osmolamość (a zarazem takie samo ciśnienie osmotyczne i stężenie jonów sodu) jak przesącz-a zatem reabsorpcja w tej cewce ma charakter izoosmotyczny lub izotoniczny. Natomiast podczas przechodzenia przez pętlę nefronu płyn ulega stopniowemu zagęszczeniu. Jest to wynik przenikania wody ze światła kanalika do hipertonicznego śiódmiąższu rdzenia nerki. Pętla nefronu (dawniej zwana pętlą Henlego) jest elementem rdzenia nerki i składa się z dwóch ramion - zstępującego i wstępującego (porów. ryc. 8-106). Zwykle (choć nie zawsze) ramię zstępujące stanowi cewka cienka, a ramię wstępujące - cewka gruba. Cewka cienka jest ma średnicę mniejszą (12-15 pm) niż średnica cewki krętej 1 rzędu (40-60 pm) i wysłana jest nabłonkiem jednowarstwowym płaskim. Cewka gruba (o średnicy ok. 35 pm) wysłana jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym. Przez wiele lat rola pętli nefronu nie była znana. Obecnie uważa się, że jej głównym zadaniem jest zagęszczanie moczu, przy czym pętla działa jako tzw. wzmacniacz przeciwpradowy. Część ^stępująca pętli jest nieprzepuszczalna dla wody, natomiast pod wpływem aldosteronu (hormonu kory nadnerczy) następuje w niej aktywne wchłanianie jonów sodowych ze światła cewki do otaczających tkanek. Wzrost stężenia sodu powoduje pobieranie cząsteczek wody (z części zstępującej pętli i z naczyń krwionośnych), co powoduje zagęszczanie moczu. Również woda z kanalików zbiorczych (leżących w pobliżu pętli nefronu) jest pobierana do prze-sUzcni śródmiąższowych (w obecności we krwi hormonu antydiuretycznego). Mocz jest zagęszczany w zależności od długości pętli - im dłuższa, tym więcej sodu i wody jest pobierane.

Kanalik kręty II rzędu jest krótszy, węższy i mniej kręty niż kanalik I rzędu. Pod względem budowy jest niemal identyczny z kanalikiem grubym (we wstępującej części pętli nefronu). Następuje tu dalsze wchłanianie wody, sodu, wapnia, magnezu, chloru i mocznika oraz wydzielanie m.in. wodoru, potasu i jonów amonowych.

| cewki krętej II rzędu mocz przepływa do kanalików zbiorczych. Jest to układ przewodów prowadzących do kielichów nerkowych, przewodów o różnym nabłonku i różnych przekrojach, zaś o długości około 45 mm. W kanalikach zbiorczych korowych nabłonek jest jednowarstwowy sześcienny i oprócz komórek jasnych występują tam komórki ziarniste (prawdopodobnie wydzielnicze). W kanalikach przewodów brodawkowych (które uchodzą na brodawkach piramid) nabłonek jest jednowarstwowy walcowaty. W kanalikach zbiorczych następuje wchłanianie wody (pod wpływem hormonu antydiuretycznego, wytwarzanego w podwzgórzu i uwalnianego w przysadce).

Mocz ostateczny z kielichów nerkowych przepływa do miedniczki nerkowej, a stamtąd moczo-wodem do pęcherza moczowego.

Niezwykle ważnym zadaniem spełnianym przez nerki jest utrzymanie równowagi kwasowo-'awrfowej. Kwasica (zakwaszenie krwi) i zasadowica stanowią istotne zagrożenie dla prawidłowego fcakcjonowania ustroju, albowiem elementy organizmu (a zwłaszcza układ nerwowy) są bardzo