DSCN6833 (4)

I

STKKAN KOZAKIEWICZ

11. 10. Lwów, kamienica tzw. „Anczowskiego“ na rynku.

pliwości, że w samym Mediolanie w XVI w. mieszkały rodziny Canavesióh, jialk to ustaliłai Slinlko-Popielowa, sile również jest pewne, że mdziny oi tym ualzwiisku żyły i w Tessynle Spotykany ipirizy nazwisku CainaiveSie-go w aktach dodatek ,.da Mtillanio¹¹ imloże, jak to często bywa, oznaczać całą Lombardię wraz z pogranicznym rejonem wtosko-szwajcairskitm¹. Nic jlest jednak Cama-vesi pewnym Tessyńczykitem i dlatego ,jietgo< twórczości omawiiać tu mie będziemy. Byliby zresztą ijafco Tassyń-czyk wyjątkiem wśród innych artystów z nejonu jezior lombardzkich w Pollsce: jedyny rzeźbiarz. wśród architektów, budowniczych, majstrów ibuilowlanyich i zapewne zwykłych miurairzy.

Z rokiem ok. 1580 architekci 1 budowniczowie Tes-syńczycy i Komaskowie biorą w Poilsce gore nad architektami i budowniczymi pochodzącymi¹ z innych dzielnic Włoch. Aż do początków w. XIX będziemy w Polsce spotykali PIorenitczyków, Rzymian i Wene-

ii L. Simona, Lugano e dlntorni un semenzaio d’artisti,

Jw.

cjnin; ulic Tewwiyńezyicy .1 Kołrimwikowiie będą córa?, lilcz-nilCjiHih, leoiraz »wnbodlnio,| pnirur/iai] ącry fili; I dsUlialłający we 'WiHKiyifiillldiclh dacMltliiiCtaióh kiriaju, ZitmiJkni'© ów „to#-JlaióiHlkil!” rejon, zalleżrny od Knalkotwa, który lilrn dotyuh-CZiais hialmowtaił dostęp do wtntlciy jl dlo Polski r;enttrailn*j; bęidlą wszędzie. I właśnie w Kraikowi© i oh owpływ po r, 1580 ijieisit (bardzo wielki; zaraz po terj dacie pojawiają islilę iplerwsill architekci jezuiccy pochodzący z Como, Br Mo II Berniairdotne; a po nich Teiseyńczylk z Lugano, Giovaininli Tirewano, zostanie pierwszym architektem taróleWsIkiilm: sto .lait wcześniej to samo stamowiśko zajmował Flloineiniticlzyk.

Wytłumaczenie w sposób wyczerpujący wszystkich przyczyni, jakie spowodowały początek tej wielkiej imigracji do Polski! artystów pochodzących z regonu Lu-iganio iii Górno, między latanii 1520—1540, przekraczałoby (granice zakreślone dla tego artykułu. W szczególności u nas zjawisko to stanowiło część zjawiska ogólniejszego — pojawienia się w Polsce wielkiej tafli ar-tysów włoskich w ogóle, nie tylko Tessyńczyków i Ko-maslkiów. Ta imigracja Włodhów ściśle związana była z zasadniczą zmianą • gustu artystycznego, jaka dokonywała się w Europie środkowej około roku 1500, w szczególności na dwonaicih królewskich i książęcych oraz wśród magnatieriii. W tych środowiskach już wcześniej zaczęła się slzerzyć 'kultura humanistyczna, inspirowana często u samego jej źródła dzięki podróżom dó Włoch. W miarę jak potężni mecenasowie sztuki, już wrogo nastawieni do stylu gotyckiego', przesiba-walli poisłulgiwialć się artystami i rzemieślnikami milej-saowyimfi! zwiiązanymi silnie ze średlniowieozną 'tradycją, powsitawalła sytuacja korzystna dla artystów włoskich* moSiiCdiefli nowego Stylu renesansowego, powoływanych bądź iz krajów sąsiednich, bądź bezpośrednio z lich ojczyzny. A Włosi, skoro raii już przybyłą poitrafilM zachowywać | rozwijać swe przywileje, rozszerzać swe korzyści, protegować siwych ziomków, których siprowadzali do Pdlslki. (Pioitraifilli to róbić nawet wówczas, gdy renesans w 'Polsce utwierdził się, i wiieiu lairtystów oraz rzemieślników miejscowych nauczyło się ipracować i tworzyć wedile noiwych zasad artystystycznyoh.

Jak widzieliśmy, pierwsze warsztaty teissyńisfciie na Śląsku powołane zostały przez dwór książęcy, tak jak uprzednio pierwsze warsztaty florenckie przybyły do Krakowa z inicjatywy dworu królewskiego. Ale w miarę rozwoju potęgi ekonomiczniej: Polski w w. XVI i innie klasy społeczne, zwłaszcza rnieszczańisitwioi, wyśtępują w roli pricimioitionów nowego sitylu i opiekunów Włochów: Giiovaoni Battista Quaidro pracuje już głównie dia mieszczan.

Nie ijielst całkowicie \\\ i r-nione, skąd pirzyhyły na Śląsk pierwsze warsztaty tarohiitektoniczmio-budowlane tasisynslkiie, Być może, że wezwano je z Czeiclh lub z Niemiec, gdzie artyści z rejonu j'ezior północnowłoskioh pojawili się wcześniej niż na Śląsku. Pierwsi przybyli

18