DSCN7162 (Kopiowanie)

potrafią porozumiewać się między sobą za pomocą dźwięku?". Problem wymagałby przygotowania zupełnie innego zestawu doświadczalnego.

Ze względu np. na brak odpowiednie) aparatury pomiarowej problem: „Reakcja samic konika polnego na natężenie dźwięków wydawanych przez samce" byłby niemożliwy do zbadania bez możliwości przygotowania różnych zestawów, np. z zastosowaniem modulatora głosu zmieniającego natężenie wydawanych dźwięków. Podobnie by było w przypadku problemu: „Czy zwiększenie głośności dźwięków wydawanych przez samca konika polnego ma wpływ na zwiększenie ilości samic chętnych do rozrodu?".

Wśród odpowiedzi zdarzały się też problemy, w których odwrócona była rola samic i samców, co prawdopodobnie było spowodowane nieprawidłowym odczytaniem symboli płci przy narysowanych osobnikach.

Na koniec należałoby wspomnieć o grupie błędnych odpowiedzi wynikających jedynie z niepełnego zapisu. Problem: „Wpływ dźwięków wydawanych przez konika na zachowanie samic w okresie godowym" jest przykładem wpływu stylistyki wypowiedzi na jej znaczenie. Takie sformułowanie nie precyzuje, jakie organizmy miałyby być badane („przez konika" - samca czy samicę?, „na zachowanie samic" - samic owadów czy może ssaków?). Problem badawczy stawiany jest zawsze przed, a nie po doświadczeniu, toteż musi być bardzo precyzyjnie sformułowany. Tylko do celów egzaminacyjnych sytuacja ta jest często odwracana i podawane są schematy lub omówienia doświadczeń mające służyć jako pod powiedź do uzyskania jednoznacznych odpowiedzi.

4. Formułowanie hipotezy badawczej

Hipoteza badawcza jest naukowo uzasadnionym przypuszczeniem wymagającym weryfikacji (sprawdzenia, czy jest słuszne, czy nie).

Stanowi ona teoretyczną odpowiedź do postawionego problemu badawczego lub przypuszczalne wyjaśnienie wyników obserwacji i doświadczeń. Hipoteza jest wyrażana zdaniem oznajmującym. Jest uszczegółowieniem problemu badawczego, który sprowadza go do poziomu, który da się sprawdzić pojedynczym doświadczeniem.

W zadaniach egzaminacyjnych można sformułować hipotezę na podstawie analizy treści problemu badawczego, wyników obserwacji lub doświadczenia. Hipoteza musi być trafna (odpowiednia do treści problemu, do przedstawionych wyników obserwacji i doświadczeń), gdyż tylko wtedy jej weryfikacja pomoże w rozwiązaniu danego problemu.

147