DSCN8220 Kopia

PRAKTYCZNE METODY ZAPOBIEGANIA SZKODOM BOBROWYM

dr Paweł Janiszewski

Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie, ••mail: JanlszQuwm.adu.pl

Wstęp

Wraz za stałym wzrostem liczebności krajowej populacji bobra europejskiego coraz więcej uwagi poświęcano efektom działalności tego gatunku oraz licznym szkodom w gospodarce rolnej i leśnej, jakie powodowane były przez zwierzęta. W prasie lokalnej jak i ogólnopolskiej Hpi ooraz częściej nazywano szkodnikiem (Aszyk i Kistowski 2002, Brzezowsk) 2002, Jamrozy i In. 2001, Kołodzleja-Nieskuła 1994, Misiukiewicz 2002, Misiukiewicz i Oniszczuk 2004). Najbardziej narażonym rejonem na powstawanie szkód bobrowych jest Polska jltaocno-wschodnia tj. rejon, który był matecznikiem większości krajowych bobrów.

Najbardziej dotkliwe finansowo są szkody występujące na terenach rolnych, za które Skarb Państwa wypłaca odszkodowania. Szkody tę powstawały w pobliżu miejsc, w których bobry wybudowały tamy, mające na celu zwiększenie poziomu wody. Najczęściej stosowanymi metodami ograniczającymi wielkość rozlewisk bobrowych jest obecnie usuwanie tarflpj&stawionych przez zwierzęta oraz montowanie specjalnych ] Urządzeń przelewowych.

W celu przeanalizowania skuteczności zapobiegania tym szkodom^ doświadczalnie zastosowano i porównano na czterech tamach dwie wyżej 'wymienione metody: usuwanie tam (stanowisko 1 i 2) oraz ^montowanie rur przelewowych • tzw. syfonów (stanowisko 3 i 4). Hanowisko nr 1 i 3 znajdowało się w terenie polnym, a stanowisko 2 i 4 na obszarach leśnych. W każdym stanowisku dokonywano pomiarów zmian głębokości oraz szerokości przegrodzonego cieku wodnego W dwóch miejscach: za- i przed tamą.

Obserwacje i pomiary rozpoczęto 3 lipca 2008 roku, a zakończono 1 października 2008 roku. Łącznie przeprowadzono 15 pomiarów, w odstępach siedmiodniowych. Termin wykonywanych prac dopasowany.*] został do naturalnego rytmu życiowego bobrów. Okres lipiec-paździerńiiif nie powodował zakłóceń w narodzinach i wychowie potomstwa oraz w jesiennym przygotowywaniu magazynów pokarmowych.

Usuwanie tam

Na rysunkach 1 I 2 przedstawiono zmiany szerokości I głębokości cieku wodnego na stanowisku 1, a na rysunkach 3 i 4 zmiany tych samych parametrów na stanowisku 2.

Z rysunków 1 I 2 wynika, że zarówno głębokość cieku wodnego jak i jego szerokość zmalała w trakcie trwania doświadczenia. Należy jednak zauważyć, że zaobserwowano szybki spadek poziomu wody o około 45 cm w ciągu pierwszych 7 dni po usunięciu tamy (pomiary 1 - 2), co wpłynęło także na niewielkie zwiększenie głębokości i szerokości cieku wodnego za miejscem wybudowania tamy. Na tym stanowisku efektem końcowym zabiegów prewencyjnych było wyrównanie się głębokości i szerokości na badanym odcinku rzeki. W trakcie trwania doświadczenia stwierdzono kilkakrotne próby odbudowywania tamy przez zwierzęta (pomiary 7, 9 i 11), co wpływało na niewielki wzrost głębokości i szerokości cieku przed tamą. Tamy te jednak były mniejszych rozmiarów w porównaniu do początkowej zapory postawionej przez bobry.

••"lary t _{2    3    4    5    6    7    8} g 10 11    12 13 14 15

Rys.1. Zmiany głębokości cieku wodnego na stanowisku 1