DSC
22 (4)

chowanie sprawcze, zwane też emitowanym, operatywnym lub instrumentalnym. Skinner widzi analogię pomiędzy warunkowaniem sprawczym a uczeniem się człowieka, u którego jednakże działa nie wzmocnienie biologiczne (np. uwieńczony sukcesem skok zwierzęcia), lecz społeczne, polegające na potwierdzeniu przez uczącego sukcesu uczącego się. Stąd też skinnerowska definicja f zachowania słownego (werbal-nego) jako „wszelki typ zachowania, którego wzmocnienie przekazane zostało przez inny organizm” (Green 1962:10).

Asocjacjonistycznym teoriom nauczania przeciwstawia się kognitywna (całościowa) teoria nauczania, wypracowana przez f psychologię postaci. Zakłada ona, iż uczenie się dokonuje się poprzez f wgląd, którego nie można wytłumaczyć kojarzeniem, ani też przypadkowym znalezieniem rozwiązania (tzw. metoda prób i błędów; ang. trial and error). Teoria ta rozbudowana została w latach trzydziestych na gruncie amerykańskim wfpoznawczą teorię, pola (tzw. psychologia kognitywna).

Poszczególne teorie nauczania wpłynęły wydatnie na sposób nauczania języków obcych w określonych okresach. I tak na pracach Herbarta opierali się zwolennicy f metody gramatyczno-tłumaczeniowej, natomiast zwolennicy f metody bezpośredniej korzystali z prac Wundta. Prace Thorndike’a i Skinnera dały podstawę teoretyczną dla f metody audiolingwalnej, f pattem practice oraz f nauczania programowanego. Panująca obecnie f metoda kognitywna opiera się głównie na założeniach teoretycznych psychologii postaci, f Psychologia języka, f Psycholingwistyka.

Lit: Bandura 1972; Bigge 1964; Clayton 1965; Green 1962; To-I maszewski 1968, 1975.

Termin,l»,_lymbo, t ^^e8^u^^a przepisywania

Test

#ng. test; franc. (Ic) test; niem. (der) Test; ros. test.

W psychologii ustalone określonymi normami postępowanie mające na celu określenie danej cechy osobowości (np. test na inteligencję).

W przeciwieństwie do testu pedagogicznego, sprawdzającego przede wszystkim posiadane przez testowa-j _nego wiadomości, test językowy stanowi środek do mierzenia stopnia t kompetencji językowej, osiągniętego przez ucznia na danym etapie procesu dydaktycz-' nego.

Podczas nauki języka obcego należy ściśle rozróżniać i pomiędzy testem a ćwiczeniem. W tym ostatnim uczeń i nie musi samodzielnie szukać rozwiązania problemu (np. gramatycznego), lecz jak gdyby „odwzorowuje” strukturę zdania wzorcowego (f Substytucja) w celu osiągnięcia f interioryzacji materiału językowego.

Lit.: Lado 1961 (niem. 1971; rec. Bonnekamp 1971).

Test językowy t Test

The American Council on the Teaching of Foreign Languages (= ACTFL)

Amerykańskie stowarzyszenie nauczycieli języków j obcych. Rokrocznie w trzecim tygodniu listopada ACTFL organizuje w różnych miastach Stanów Zjednoczonych walny zjazd swych członków, poświęcony określonemu tematowi z dziedziny dydaktyki języków j °bcych. Sam zjazd poprzedzany bywa tzw. „pre-confe-rence workshops” czyli wstępnymi spotkaniami warsztatowymi. Po nich dopiero odbywa się właściwe spot-I *^arae naukowe (The Convention), podczas którego wy-

— 243 —