spermatogeneza2

Sertolego sznury płciowe. W sznurach tych komórki praplciowe przekształcają się jjg w gonocyty, zwane też prespermatogoniami, które proliferują przez kilka dni, , a następnie wchodzą w fazę spoczynkową (Go/Gi) cyklu komórkowego, trwającą do -chwili narodzin. W jądrach noworodków gryzoni (myszy, szczury) gonocyty wznawiają proces proliferacji. W 6 dniu po urodzeniu wędrują do błony podstawnej nabłonka pic-, mnikotwórczego w kanalikach nasiennych, gdzie ostatecznie przekształcają się w sper-matogonia. Do chwili osiągnięcia przez osobnika dojrzałości płciowej spermatogonia są jedynymi komórkami płciowymi występującymi w jądrach. Powyższe procesy różni-; cowania komórek praplciowych w gonocyty, a następniewspermatogonia, określane są| jako prespermatogeneza.

1.2.1.2.3. Etapy spermatogenezy

Zasadniczy schemat procesu spermatogenezy jest wspólny dla zwierząt i człowieka; rozróżnia się w nim trzy etapy: sperma tocytogenezę, stadium spermatocytowc (sta- r. dium mejotyczne) i spermiogenezę.

SPERMATOCYTOGENEZA

Spermatocytogeneza jest procesem różnicowania spermatogoniów w spermatocyty I rzędu. U większości ssaków rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje spermatogoniów: spermatogonia A, spermatogonia pośrednie i spermatogonia 1$. W okresie interfazy różnią się one między sobą strukturą chromatyny, wielkością jąder komórkowych, liczbą jąderek i długością cyklu komórkowego.

Spermatogonia A zróżnicowane są z kolei na trzy kategorie: spermatogonia A_s (ang. single = pojedynczy), występujące pojedynczo i pełniące funkcję komórek macierzystych spermatogenezy; spermatogonia A_pr (ang. pair = para),występujące parami | (obydwa spermatogonia połączone są ze sobą mostkiem cytoplazmatycznym), oraz spermatogonia A„i (ang. aligned = tworzące szereg), które występują w postaci 4-, 8-, 16- i rzadziej 32-komórkowych łańcuchów powstałych w wyniku niekompletnych cyto-1 kinez (ryc. 1.24).

Proces spermatocytogenezy rozpoczyna się podziałem spermatogoniów A_Si komo-rek macierzystych spermatogenezy. Podział ten może przebiegać w dwojaki sposób: ’ symetrycznie lub asymetrycznie (ryc. 1.25). W przypadku podziału symetrycznego j| (ryc. 1.25A) powstają dwa nowe spermatogonia A_s, odtwarzając w ten sposób pule . komórek macierzystych lub, jeżeli podział zakończył się niekompletną cytokinezą, tworzą się dwa spermatogonia A_pr połączone mostkiem cytoplazmatycznym. Dalsze podziały komórek A_pr prowadzą ostatecznie do powstania plemników.

W prawidłowo funkcjonującym nabłonku plemnikotwórczym połowa populacji spermatogoniów A_s samoodtwarza się, zapobiegając w len sposób zmniejszeniu się puli komórek macierzystych spermatogenezy', natomiast druga połowa dzieli się, dając spermatogonia A_pr. Zaburzenia tego stosunku mogą prowadzić do procesów nowotworowych (w sytuacji, gdy dochodzi do nadprodukcji spermatogoniów A_s) lub do całkowitego zaniku komórek płciowych w kanalikach nasiennych (gdy pula spermatogoniów A_s wyczerpie się na skutek wzmożonej proliferacji spermatogoniów A_pr).

©

	(As)	©
		/ \
©	©	I)
		✓ \ /v
		(Aal)zr(Aaj)^
		j różnicowanie

,©^/ X

spermatogonia

pośrednie

spermatogonia B

r

'X A ' © X

' © © ©

/

y

spermatocyty I rzędu

© \ /x

Ryc. 1.24. Schemat spermatocytogenezy u myszy. Objaśnienie w tekście

Ryc. 1.25. Dwie przypuszczalne drogi podziału spermatogonium As, komórki macierzytej spermatogenezy. A — podział symetryczny, B — asymetryczny. Objaśnienie w tekście (wg D.G. de Rooija, 2001)

65