spermatogeneza2

Sertolego sznury płciowe. W sznurach tych komórki prapłciowe przekształcają się* w gonocyty, zwane też prespermatogoniami, które proliferują przez kilka dni, a następnie wchodzą w fazę spoczynkową (Go/Gi) cyklu komórkowego, trwającą do -chwili narodzin. W jądrach noworodków gryzoni (myszy, szczury) gonocyty wznawiają, j proces proliferacji. W 6 dniu po urodzeniu wędrują do błony podstawnej nabłonka ple-, mnikotwórczego w kanalikach nasiennych, gdzie ostatecznie przekształcają się w sper-matogonia. Do chwili osiągnięcia przez osobnika dojrzałości płciowej spermatogonia są jedynymi komórkami płciowymi występującymi w jądrach. Powyższe procesy różni- ! cowania komórek prapłciowych w gonocyty, a następnie w spermatogonia, określane są* jako prespermatogeneza.

w

1.2.1.2.3. Etapy spermatogenezy

•i

Zasadniczy schemat procesu spermatogenezy jest wspólny dla zwierząt i człowieka; jj rozróżnia się w nim trzy etapy: sperinatocytogenezę, stadium sperinatocytowe (stadium mejotyczne) i spenniogenezę.

SPERMATOCYTOGENEZA

Spermatocytogeneza jest procesem różnicowania spermatogoniów w spermatocyty I rzędu. U większości ssaków rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje spermatogoniów; spermatogonia A, spermatogonia pośrednie i spermatogonia B. W okresie interfazy różnią się one między sobą strukturą chromatyny, wielkością jąder komórkowych, liczbą jąderek i długością cyklu komórkowego.

Spermatogonia A zróżnicowane są z kolei na trzy kategorie: spermatogonia A_s (ang. single = pojedynczy), występujące pojedynczo i pełniące funkcję komórek macie- ■ rzystych spermatogenezy; spermatogonia A_pr (ang. pair = para),występujące parami (obydwa spermatogonia połączone są ze sobą mostkiem cytoplazmatycznym), oraz | spermatogonia A„i (ang. aligned = tworzące szereg), które występują w postaci 4-, 8-, 16- i rzadziej 32-komórkowych łańcuchów powstałych w wyniku niekompletnych cyto- t: kinez (ryc. 1.24).

Proces spermatocytogenezy rozpoczyna się podziałem spermatogoniów A_S| komo- ; rek macierzystych spermatogenezy. Podział ten może przebiegać w dwojaki sposób: symetrycznie łub asymetrycznie (ryc. 1.25). W przypadku podziału symetrycznego ; (ryc. 1.25A) powstają dwa nowe spermatogonia A_s, odtwarzając w ten sposób pulę : komórek macierzystych lub, jeżeli podział zakończył się niekompletną cytokinezą, tworzą się dwa spermatogonia A_pr połączone mostkiem cytoplazmatycznym. Dalsze podziały komórek A_pr prowadzą ostatecznie do powstania plemników.

W prawidłowo funkcjonującym nabłonku plemnikotwóroym połowa populacji . spermatogoniów A_s samoodtwarza się, zapobiegającw ten sposób zmniejszeniu się puli | komórek macierzystych spermatogenezy', natomiast druga potowa dzieli się, dając sper- ■ matogonia A_pr. Zaburzenia tego stosunku mogą prowadzić do procesów nowotworowych (w sytuacji, gdy dochodzi do nadprodukcji spermatogoniów As) lub do całkowitego zaniku komórek płciowych w kanalikach nasiennych (gdy pula spermatogoniów A_s wyczerpie się na skutek wzmożonej proliferacji spermatogoniów A_pr).

	©
	/ \
As) 0
	/ \ / \
(AaX0=©j)^;:(©X?!)^::'©^=^3'^:::'© 1
(AaJ)r(Aaj)=(Aal)^Aai)r^aj)=(Aaj)c(Aal)=(Aaj)^ai)^tó)
	J różnicowanie
	ił \

spermatogonia

pośrednie

I

r

spermatogonia B

spermatocyty I rzędu

/ \

Ryc. i.24. Schemat spermatocytogenezy u myszy. Objaśnienie w tekście

Ryc. 1.25. Dwie przypuszczalne drogi podziału spermatogonium As, komórki macierzytej spermatogenezy. A — podział symetryczny, B — asymetryczny. Objaśnienie w tekście (wg D.G. de Rooija, 2001)

65