CCF20100206067

4. Tkanki zwierzęce

W trakcie rozwoju chrząstki^komórki mezenchymy przekształcają się w komórki chrząstko-twórcze (chondroblasty). Ich aktywność „eksportowa” powoduje przyrost masy substancji podstawowej. Jednocześnie dzielą się mitotycznie, a powstające komórki nie rozchodzą się i powstają zbiory 2—5 komórek otoczonych wspólną torebką — są to grupy izogeniczne. Grupa izogeniczna, wraz z otaczającą ją substancją podstawową, tworzy zasadniczą jednostkę architektoniczną chrząstki, czyli chondron. Pomiędzy chondronami znajduje się substancja między-terytorialna (normalna substancja podstawowa). W momencie urazu chondrocyty w okolicy uszkodzenia przekształcają się w chrząstkogubne chondroklasty, które lokalnie rozpuszczają chrząstkę. Pewna część komórek chrzęstnych przekształca się jednocześnie w chrząstkotwór-cze chondroblasty. Pozwala to na uzupełnienie ubytków w tej tkance. Zwróć uwagę, że chondroblasty powstają dwiema drogami: w młodej, rosnącej chrząstce z komórek mezenchyma-tycznych, a w razie uszkodzenia tej tkanki z przekształconych komórek chrzęstnych. Wzrost chrząstki ma charakter powierzchniowy (jak kość) lub całą objętością (śródmiąższowo).

Podział tkanki chrzęstnej opiera się głównie na ilości różnych włókien łącznotkankowych:

1.    Chrząstka szklista (por. Ryc. 39 A) — u wszystkich kręgowców, w tym u człowieka, tworzy szkielet w okresie zarodkowym i płodowym. U niższych kręgowców, tzn. kręgoustych, ryb chrzęst-noszkieletowych i dwudysznych stanowi podstawowy materiał budulcowy, także u form dorosłych. U kręgowców lądowych szybko zastępowana jest przez kość. W szkielecie dorosłego człowieka chrząstka szklista buduje powierzchnie stawowe (jest bardzo odporna na ścieranie), przymostkowe części żeber, występuje także w części chrzęstnej nosa, nagłośni i w oskrzelach. W półprzezroczystej, mlecznolśniącej istocie podstawowej znajdują się liczne grupy izogenicz-ne, pomiędzy którymi znajdują się włókna kolagenowe. Po pokwitaniu w tej chrząstce rośnie liczba włókien (zaróżowienie chrząstki), odkładane są także sole mineralne, głównie wapnia, co powoduje wzrost łamliwości i „ścieranie” powierzchni stawów;

2.    Chrząstka sprężysta (siateczkowata) — ze względu na delikatną budowę u ssaków występuje w małżowinie usznej (por. Ryc. 40), trąbce Eustachiusza, współtworzy też część chrząstek krtani

i nagłośni. W istocie podstawowej zanurzona jest bardzo delikatna siateczka włókien elastycznych, nadających właściwości sprężyste wykorzystywane w subtelnych układach związanych z rezonansem akustycznym (por. występowanie). Jest to jedyna chrząstka, która nie ulega mineralizacji (na szczęście!);

Ryc. 40.

Mikrofotografia chrząstki sprężystej z małżowiny usznej człowieka pow. ok. I20x. Widoczne są liczne chondro-ny, natomiast siateczka włókien elastycznych nie.

V*>.

•w./.

0t2&r:-

* •

W?*) W'

a

3. Chrząstka włóknista por. Ryc. 39 B) — substancji podstawowej jest niewiele, ponieważ przestrzenie między rzadkimi grupami izogenicznymi wypełnione są grubymi pękami włókien kolagenowych. Nadaje to tej tkance niesamowitą wytrzymałość na zerwanie, w związku z czym występuje ona u wszystkich kręgowców w miejscach przyczepu ścięgien do kości. U ssaków dodatkowo tworzy pierścienie włókniste w tarczkach międzykręgowych. Z wiekiem ulega w niewielkim stopniu mineralizacji.

71