CCF20100206089

4. Tkanki zwierzęce

mianę komórek Schwanna). W przypadku włókien dwuosionkowych neurylema jest cienką, półprzezroczystą warstwą cytoplazmy komórek Schwanna, otaczających włókno od zewnątrz (szczególnie dobrze widoczne to jest na przekroju poprzecznym włókna). W miejscach styku Jemocytów powstają przewężenia zwane ćiSśniami Ranviera. Proces mielinizacji jest długotrwały i u człowieka kończy się dopiero pod koniec pierwszego roku życia. Taka budowa grubego, izolowanego włókna pozwala na osiąganie prędkości przewodzenia do 120 m/s u ssaków, a u niższych kręgowców ok. 35 m/s. Duża prędkość przekazywania impulsów powoduje, że z wyjątkiem nerwu wzrokowego i węchowego, u kręgowców wszystkie nerwy czaszkowe i rdzeniowe budowane są przez ten rodzaj włókien.

Włókna nerwowe ułożone równolegle, zebrane w pęczek i otoczone tkanka łączną wiotka, tworzą u wszystkich zwierząt nenw. Jeśli włókna nie są zorientowane równolegle i „biegną” w różnych kierunkach, to tworzą sploty, np. splot słoneczny.

Każda żywa komórka może przekazać innej różnorodne sygnały. Neurony wytworzyły specjalne typy połączeń międzykomórkowych nazwane synapsami (por. Ryc. 53). Może to być połączenie neuronu z:

1.    Innym neuronem, czyli synapsa nerwowo-nerwowa (najczęściej: neuryt —» dendryt następnego neuronu);

2.    Włóknem mięśniowym, czyli synapsa nerwowo-mięśniowa;

3.    Komórką gruczołową, czyli synapsa nerwowo-gruczolowa.

O

Synapsy można podzielić na dwa istotnie różniące się typy:

Ryc. 53.

Budowa synapsy chemicznej (1 — błona presynaptyczna, 2 — szczelina synaptyczna, 3 — błona postsynap-tyczna, 4 — pęcherzyki synaptyczne z mediatorem, 5 — receptory błonowe dla mediatora).

/ “ V

L Chemiczne — zakończenie neuronu uwalnia substancję chemiczną (tzw. mediator synaptyczny), która dyfunduje przez szczelinę synaptyczną (szerokości ok. 20 nm) i pobudza następną komórkę. Takie połączenia są asymetryczne w budowie, podlegają zmęczeniu i przewidzą jednokierunkowo (por. CZĘŚĆ: ANATOMIA I..., ROZDZ: 8.1.2); jest to zdecydowanie najpowszechniejszy typ synaps, u ssaków występują w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym;

2. Elektryczne — błona presynaptyczna i postsynaptyczna są tak blisko, że dwunanometrowa szerokość szczeliny synaptycznej pozwala impulsowi „przeskoczyć” bezpośrednio z jednej komórki na drugą. Te synapsy mogą przewodzić dwukierunkowa, s^symietryczne w budowie i nie podlegają zmęczeniu. Występują dość rzadko i tylko w ośrodkowym układzie nerwowym (opisano je jednak u wszystkich żuchwowców).

93