CCF20100206071

4. Tkanki zwierzęce

głównie: chlorek sodu, jony wapnia, potasu, magnezu i pochodzącego z przemian hemoglobiny żelaza. Skład osocza gwarantuje jego izoosmotyczność w stosunku do tkanek ustroju.

UWAGA: Dla stałocieplnych płynem izotonicznym jest 0,9% roztwór NaCl w wodzie destylowanej, a dla zmicnnocieplnych taki sam roztwór o stężeniu 0,6%. Jako tzw. płyny fizjologiczne stosowane są w medycynie.

Charakterystyka krwinek z konieczności będzie bardzo lapidarna.

GŁÓWNY SKŁADNIK MORFOTYCZNY KRWI STANOWIĄ KRWINKI CZERWONE

Kształt krwinek czerwonych (erytrocyty) jest stały dla danego gatunku (przechodząc przez naczynia włosowate mogą się jednak chwilowo odkształcać). W krwi można czasem spotkać krwinki

innego kształtu, co może oznaczać zmiany patologiczne, np. sierpowate krwinki w anemii sierpo-

^

watej (por. CZĘSC: GENETYKA). U człowieka oraz innych ssaków normalne czerwone ciałka są okrągłe i dwuwklęsłe (wielbłąd, daniel i lama należą do wyjątków, ponieważ posiadają krwinki owalńeJTPozostałe kręgowce mają erytrocyty owalne (wyjątek stanowią kręgouste posiadające krwinki kuliste)'

Taka komórka ma minimalne koszty własne matabolizmu i „może skierować cały wysiłek’"' na transport tlenu. Oczywiście nie wykazuje zdolności do podziałów i krótko żyje. Inne kręgowce mają czerwone krwinki jądrzaste, ale i u nich zaznacza się podobna tendencja do‘redukcji ilości organelli wewnątrzkomórkowych (u gadów i ptaków'już tylko 5—15% krwinek ma organella cy-toplazmatycznc). Erytrocyty powitają w czerwonym szpiku kostnym w niesamowitym tempie, np. u człowieka 2,4 x 10⁶/sek (!)(por. Ryc. 43). Długość ich życia wyraźnie zależy od tempa metabolizmu — u zmiennocicplnych żyją nawet 2 lata, u człowieka tylko 100—120 dni, a u drobnych ptaków' kilkadziesiąt godzin. Słabnące erytrocyty wyłapywane są przez układ siateczkow'o-śród-błonkowy śledziony i w mniejszym stopniu wątroby. Jego komórki fagują stare krwinki i rozkładają hemoglobinę do: aminokwasów' i hemu, który następnie pozbawiany jest żelaza (wraca ono do osocza i może zostać ponowmie użyte do syntezy hemoglobiny). Powstaje wówczas biliwerdyna, ta

zaś przekształcana jest przez hepatocyty (komórki wątroby) w żółtą bilirubinę wydzielaną później jako składnik żółci. Elementarną funkcja czerwonych ciałek jest transport: tlenu i dwutlenku węgla, adre-nalinv oraz witaminy C.

Ryc. 43.

Mikrofotografia czerwonego szpiku kostnego. Widoczne są ciemniejsze stadia rozwojowe krwinek czerwonych (pow. ok. I20.x).

Wielkość pojedynczej krwinki jest zasadniczo stała dla danego gatunku. U człowieka średnica wynosi ±7,5 pm, u innych waha się od 4 pm u torbaczy do kilkudziesięciu u najniżej uorgani-zowanych kręgowców. W przypadku ptaków zaobserwowano, że wielkość jest proporcjonalna do rozmiarów zwierzęcia. Jest pewną regułą, że stałocieplne mają mniejsze erytrocyty ze względu na większe zapotrzebowanie tlenowa (małe krwinki mają większą łączną powierzchnię wymiany ga-

75