CCF20100206058

Cytologia i Histologia

4. Tkanki zwierzęce

4.1. Tkanka nabłonkowa

Każdy organizm oddziela się od środowiska zewnętrznego selektywną warstwą ochronną. Ze względu na stykowe położenie (graniczne pomiędzy ciałem a otoczeniem) powinny to być warstwy o urozmaiconej budowie. Oddzielają bowiem organizm od środowiska zewnętrznego, z_abezpiecząją przed utratą wody (u zwierząt lądowych), mniejszym i (lub) prostszym pozwalają na wymianę gazową, czyli oddychanie, natomiast wszystkim umożliwiają odbiór bodźców płynących ze świata zewnętrznego/Musiał to być stary „wynalazek” ewolucyjny, bowiem prymitywny nabłonek występuje już u gąbek. W przypadku zwierząt wielokomórkowych tkankowych (Eume-tazoa) tkanka nabłonkowa jest zawsze dobrze rozwinięta.

CECHĄ SPECYFICZNĄ WSZYSTKICH NABŁONKÓW JEST ZWARTY UKŁAD KOMÓREK

Bierze się to stąd, że między komórkami nie ma prawie wcale substancji międzykomórkowej. Z wyjątkiem oddychających skórnie płazów, nabłonki nie są także unaczynione, a substancje odżywcze pobierają z leżącej pod nimi tkanki łącznej. Powinieneś zdawać sobie sprawę, że nabłonki nie tylko okrywają ciało, ale także wyściełają narządy ijamy ciała (por. niżej). Dlatego tkanka nabłonkowa rozwija sie ze wszystkich listków zarodkowych^

Podstawowym problemem dla nabłonków jest utrzymanie zwartego układu komórek, w sytuacji, gdy ulegają one silnym odkształceniom, np. w związku ze zginaniem kończyn. Możliwe to jest dzięki: ----

1. Błonie podstawnej zbudowanej ze^śluzowielocukrowców (mukopolisacharydów) i białek. Jest to jednorodna, cienka błona stosunkowo odporna na zerwanie, wytwarzana przez komórki nabłonkowe;

2. Różnego rodzaju

połączeniom międzykomórkowym, np. desmosomom — zgrubiałym powierzchniom dwóch sąsiednich komórek, które „sklejone” są białkową substancją (por. Ryc. 35). Utrudnia to w znacznym stopniu rozerwanie komórek.

Ryc. 35.

Schemat przekroju poprzecznego desmosomu (I — błona komórkowa. 2 — zgrubienie błony, 3 — substancja spajająca).

Komórki nabłonkowe posiadają centriole i są zdolne do podziału. Zwykle więc tkanka ta posiada duże zdolności regeneracyjne, jedynie w przypadku wyższych kręgowców niektóre nabłonki wyściełające, np. otrzewnej i opłucnej, odtwarzają się słabo.