CCF20100206069

4. Tkanki zwierzęce

chemicznym kość dorosłego człowieka zawiera przeciętnie 30—40% związków organicznych, 30— 45% związków mineralnych i ok. 15—45% wody. W substancji międzykomórkowej znajdują się jamki kostne z komórkami-kostnym i (osteocytami). Kontakt pomiędzy sąsiednimi komórkami jest utrzymany ponieważ posiadają one cienkie wypustki cytoplazmatyczne, przebiegające w ,.mi-nikanalikach” osseomukoidu.

Rozwój kości obejmuje zawsze kilka stadiów. Pierwszym jest tzw. kość splotowata (grubo-włóknista), zawierająca grube pęki (tu sploty) włókien kolagenowych ułożonych ±równolegle. Umożliwia to wzrost kości. Ten typ kości u płazów dominuje, natomiast u dorosłych ow'odniow^r-ców występuje w miejscach przyczepu ścięgien do kości (por. także chrząstka włóknista). Całkowicie rozwinięta kość ma w-łókna kolagenowe sklejone^składnikami osseo-mukoidu i ułożone w tzw. blaszki kostne (kość blaszkowata, drobnowlóknista). Wyróżnia się dw'a rodzaje kości rozwiniętej (por. Ryc. 41):

1.    Kość zbita — pojedyncza blaszka kostna przypomina tu nieco rynnę —jest łukowato wygięta ' wzdłuż długiej osi. Zwarty układ licznych blaszek otacza koncentrycznie kanał Haversa — na

przekroju poprzecznym widać blaszki jako łuki otaczające światło kanału. Taka pojedyncza jednostka architektoniczna (tu: budulcowa) nazwana została osteonem. W opisywanym typie kości występują liczne osteony, miedz)' którymi znajduje się istota tzw. międzyterytorialna (de facto jest to zwykła substancja międzykomórkowa). W kanałach Haversa tworzących system

Haversa (por. przekrój podłużny kości zbitej) przebiegają naczynia krwionośne, zaopatrujące kość w substancje odżywcze i budulcowe. Istota zbita tworzy zasadniczo ramiona długich dźwigni w szkielecie duje trzony kości długich (por. Ryc. 42). Współtworzy także, kości osłaniające w czaszce (por. CZĘŚĆ: ANATOMIA I...);

Ryc. 42.

Mikrofotografia przekroju poprzecznego kości zbitej. W centrum widoczny jest kanał osteonu z charakterystycznymi elementami, które go otaczają (pow. ok. 240x).

2.    Kość beleczkowata (gąbczasta) — jest także zbudowana z blaszek kostnych, które owinięte ciasno wokół siebie tworzą niewielkie zespoły budulcowa nazwane beleczkami kostnymi (nie są to osteony!). Liczne beleczki tworzą przestrzenną sieć, przypominającą na przekroju gąbkę, stąd kość gąbczasta. Ułożenie beleczek zależy od kierunku działania obciążeń (por. Ryc. 38) — konstrukcja działa, w przybliżeniu, jak resor piórowy' w samochodzie amortyzując uderzenia. Jest to konieczne w nasadowych częściach kości uderzających o siebie w stawach. Należy dodać, że przestrzenie pomiędzy beleczkami nie są puste. Wypełnia je tkanka łączna siatecz-kowata tworząca czerwony szpik kostny — główne źródło krwinek w organizmie.

Zdolności regeneracyjne kości są duże (patrz złamania). W miejscu uszkodzenia część oste-ocytów przekształca się w komórki kościógubne (osteoklasty), które lokalnie rozpuszczają kość (por. ROZDZ: 2.7 — funkcje lizosomów’). Inne komórki kostne w tym czasie ulegają metamorfozie do komórek kościotwórczych, które uzupełniają ubytki bądź spajają fragmenty kostne. Niedo-