DSC07

: 8. Monopol

S.2. Przychód przeciętny i marginalny monopolu

_;W monopolu popyt rynkowy jest skierowany tylko do jednego dostawcy istaóowj popyt na jego produkt. Dlatego w monopolu krzywa popytn rynkowe* •Jfjest krzywa popytu na produkt)’ monopolisty i jest również krzywą jego przy* chodu przeciętnego PP. Krzywą przychodu przeciętnego monopolisty i wynikającą z niej krzywą przychodu marginalnego przedstawiono na rysunku 8.1.

:'“' ~Cetia 10 średni przychód dostawcy za jednostkę produktu, czyli przychid przeciętny. Jej zmiana pozostaje w relacji odwrotnej do popytu i wielkości sprzedaży. Zgodnie z prawem popytu, nabywcy kupią więcej, jeśli cena - przy* chód przeciętny się obniży. Monopolista musi zaakceptować niższą cenę a wszjrsdue jednostki produkcji, jeśli chce sprzedać o jednostkę więcej. Dlatego zwiększenie sprzedaży o jeden produkt zwiększa przychód całkowity o obniżony £Sh§||£$& przychód przeciętny i zmniejsza o spadek przychodu przeciętnego przemnożony przez poprzednią wielkość sprzedaży. Stąd przychód marginalny monopolu jest nie większy niż przychód przeciętny. Przychód marginalny jest ra|i^'pnychodowi przeciętnemu tylko z pierwszej sprzedanej jednostki pro-duktu, a dla kolejnych jednostek przychód marginalny spada szybciej niż przychód pamiętny.

Ryvjoęk 8.1. Przychód przeciętny i marginalny monopolu

Wiadomo, że przychód marginalny wynosi zero, gdy przychód całkowity ptnigamaksńnurn. Dowodzi się, że elastyczność cenowa popytu jest wtedy równa-*! i następuje to dla ilości produktu równej połowie maksymalnej wielkości pp^Dhlego na rysunku 8.1 przychód przeciętny jest równy zeru dla mak-

symalnego popytu, wynoszącego Q\, a przychód marginalny osiąga zero dla połowy tej wielkości, czyli dla ilości Q\I2. Wynika stąd wniosek, że nachylenie krzywej przychodu marginalnego jest dwa razy większe niż nachylenie krzywej popytu i przychodu przeciętnego.

83. Równowaga monopolu

Równowaga jest to stan, w którym decyzje przedsiębiorstwa są optymalne ze względu na jego cel. Nie ma wtedy przesłanek do zmiany decyzji Przyjmuje się, że przedsiębiorstwo, również monopol, osiąga równowagę, gdy maksymalizuje zysk z działalności. Zadaniem monopolu jest ustalić wielkość produkcji maksymalizującą zysk. W tym celu porównuje się przychód marginalny z kosztem

marginalnym.

Koszty produkcji monopolu podlegają ogólnym prawidłowościom. W modelu maksymalizacji zysku zakłada się, że analizowane funkcje kosztów określają minimalne koszty produkcji różnej wielkości. Rzeczywiste koszty produkcji ponoszone w przedsiębiorstwach nie muszą być minimalnymi kosztami produkcji danej wielkości. Wtedy należy wyznaczyć minimalny koszt i odpowiadającą mu strukturę czynników produkcji dla każdej dopuszczalnej wielkości produkcji.

W rozdziale piątym opisano metodę postępowania. Jednakże ustalenie minimalnych kosztów produkcji może być bardzo trudne i czasochłonne, a w efekcie nieopłacalne. Taka analiza jest nieopłacalna, gdy jej korzyści są mniejsze od kosztów. Szczególnie dotyczy to analizy bardzo małych przedsiębiorstw i działalności w bardzo zmiennych warunkach rynkowych. Metodę maksymalizacji zysku stosuje się wtedy, gdy przyjmuje się koszty faktycznie poniesione lub zakładane przez przedsiębiorstwo. System rachunkowości pozwala obserwować koszty księgowe, ale dokładna analiza wymaga uwzględnienia kosztów ekonomicznych.

Na rysunku 8.2 pokazano metodę maksymalizacji zysku monopolu. Zestawiono wykresy kosztu marginalnego KM i przeciętnego całkowitego KCP z przychodami przeciętnym i marginalnym. Zasada maksymalizacji zysku nakazuje zrównanie przychodu marginalnego z kosztem marginalnym, co następuje w dwóch punktach. Z rozważań o konkurencji doskonałej wiadomo, że warunkiem wystarczającym jest, aby koszt marginalny był rosnący, stąd punktem równowagi przedsiębiorstwa jest punkt E*. Punkt równowagi monopolu E* określa wielkość produkcji maksymalizującą zysk Q&. Cena, po której można sprzedać wielkość produkcji maksymalizującą zysk, wynosi P\, co wskazuje punkt B na krzywej popytu. Przeciętny koszt wytworzenia produkcji maksymalizującej zysk oddaje punkt C. Dlatego przeciętny zysk jest równy długości odcinka BC. Mnożąc go przez wielkość produkcji maksymalizującej zysk, otrzymuje się zysk całkowity, który graficznie jest równy polu prostokąta ABCD.

Monopolista ma duży wpływ na rynek, ale obowiązuje go prawo popytu. Ustalając wielkość swojej sprzedaży, zmienia cenę rynkową ale zgodnie z pra-