DSC
78 (12)

92    4. Monachinony — witaminy K

92    4. Monachinony — witaminy K

wanego. Wszystkie one mają pełną trans-konilgurację podwójnych łańcucha bocznego.

Wymienione wyżej menachinony, w odróżnieniu od witaminy k wykazują czynności optycznej, tzn. nie skręcają płaszczyzny światła spola, ^

Trzecią formą witaminy K jest sam 2-metylo-l,4-naftochinon, czyjj

'ty

_

a jedynym znanym wyjątkiem jest Staphylococcus aureus, w komórk'

menadion (witamina K₃). Związek ten w zasadzie nie występuje w przyr₀₍j

którego znaleziono wiele menachinonów, w tym również 2-metylo-l,4 tochinon.

Wiadomo, że w organizmie ludzi i zwierząt z 2-metylo-l,4-naftochio₀ może tworzyć się menachinon z tetraprenylowym łańcuchem bocznym w cji 3. Najwidoczniej to właśnie ten fakt sprawia, że menadion wykazJ aktywność biologiczną (właściwą witaminie K) w odniesieniu do ludzi i rząt.

4.3. Właściwości fizyczne i chemiczne

Z racji swojego pokrewieństwa z pochodnymi 1,4-naftochinonu witamin grupy K wykazują właściwości chemiczne i fizyczne typowe dla tego rodzaju związków.

Filochinon — witamina K_Ł — jest złocistożółtym, gęstym olejem o tem. peraturze topnienia 20°C i temperaturze wrzenia 115-145°C pod obniżonym ciśnieniem (rzędu kilku setnych części Pa). Widmo pochłaniania światła leży w UV — zakresie i charakteryzuje się kilkoma pikami: przy 243, 248, 261, 27q i 328 nm. Współczynnik molekularnej absorpcji światła jEj *= 328 p^y X = 248 nm; współczynnik załamania światła n²° = 1,525 oraz skręcalność właściwa a*⁵ = +0,28°.

Filochinon, podobnie jak wszystkie pozostałe menachinony, nie rozpuszcza się w wodzie, natomiast jest rozpuszczalny w tłuszczach i rozpuszczalnikach organicznych, a w szczególności w eterze etylowym i naftowym, benzenie, acetonie itp. W metanolu rozpuszcza się z trudem. Adsorbuje się na takich adsorbentach, jak: siarczan magnezu, permutyt i węgiel aktywny.

Menachinon-7, czyli witamina K₂₍3₅₎, jest żółtą krystaliczną substancją o temperaturze topnienia 53,5-54,5°C w przypadku krystalizacji z eteru naftowego lub metanolu. Widmo pochłaniania światła menachinonu-7 jest niemal identyczne z takowym witaminy K,. E™ = 350 przy 2 = 249 nm. Rozpuszczalność analogiczna do filochinonu.

Inne menachinony są również krystalicznymi substancjami o żółtym zabarwieniu; krystalizują one z rozpuszczalników organicznych i topią w przedziale temperatur 35^l'C-60“C w zależności od długości bocznego łańcucha

3. Ula przykładu można przytoczyć, że menachinon-4 (witamina

r y _nlli temperaturę topnienia 3S°C, a menachinon-6 (witamina K_2(J0))

Kji-

<0’^c

\Vr#*

wydłużaniem łańcucha bocznego rośnie temperatura topnienia

hinonów, np. menachinon-9 (witamina K_2(4J)) topi się w temperaturze

9"C.    ,    /*

''witaminy ^ ^s4 wrażliwe na działanie światła i alkaliów, natomiast są

_koWo termostabilne i odporne na działanie czynników utleniających. i⁽°^s t p_Ująca w produktach spożywczych witamina K jest dość trwała. Pod I weffl energicznych utleniaczy, np. kwasu chromowego, ulega utlenieniu do

_u (talowego, natomiast nadtlenek wodoru w środowisku alkalicznym k" J_Uje tworzenie form epoksydowych. Czynniki redukujące przekształcają P^oeiiinony w odpowiednie hydrochinony, a te z kolei mogą być z powrotem jefli°^Qe naftochinonów pod wpływem łagodnie działających utleniaczy,

^u . I, j_ak tlen powietrza czy też tlenek srebra, pod działaniem alkaliów witaminy grupy K

ulegają hydrolizie, czego

przy¹

Uadem może być rozpad filochinonu na tzw. ftiokol i fitol:

^tarnina K,

ftiokol, czyli 2-metylo-3-hydroksy-l,4-naftochinon, wykazuje określony aktywność biologiczną i zaliczany jest do witamin grupy K.

Charakterystyczną cechą naftochinonów w ogóle i witamin grupy K $ szczególności jest ich zdolność do oksydoredukcyjnych przekształceń. Utworzone w wyniku redukcji bezbarwne naftohydrochinony bardzo łatwo, już nawet pod działaniem tlenu powietrza, ponownie tworzą utlenione formy naftochinonów o żółtym lub pomarańczowym zabarwieniu.

Naftochinony łatwo reagują z różnymi związkami, tworząc produkty przyłączenia. Przykładem może służyć reakcja 2-metylo-l,4-naftochinonu (witaminy K₃) z kwasem tioglikolowym, w wyniku której tworzy się kwas (2-metylo-l,4-naftochinono-3)-tioglikolowy (rys. 4.4).

W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje reakcja przyłączania wodorosiarczynu sodu do menadionu, albowiem w jej efekcie powstaje sól sodowa wodorosiarczynu menadionu, rozpuszczalna w wodzie forma witaminy Kj nazywana wikasolem, co oznacza: witamina K rozpuszczalna w wodzie (rys. 4.5).