DSC
84 (12)

^ 04    4. Menachinony — witaminy K

CH_a    CH₃

I    I ³

o=c—c h₂—(C h₂—c h₂—C H—C H₂)₃ h a)

90% I”⁰*⁰”

Ikoh

ch₃    ch₃

I    I ³

HC=C—c—CH₂—(CH₂—CH₂—CH—CH₂)3H

OH

i

CH,    CH,

I    I

CH2=CH—C—CH₂—(CH2—CHj—CH—CH₂)₃H

OH

c)

I przegrupowanie allilowe

CH,    CH,

T    I

HOCH₂—CH=C—CH₂—(CH₂—CH₂—CH—CH₂)₃H

|

Rys. 4.14. Synteza fitolu (d) lub izofitolu (c) z ketonu C₁₈ (a) poprzez acetyle nowy karbinol C₁₀ (b)

4.6. Metody oznaczania

Do oznaczania zawartości witaminy K można wykorzystać dużą reaktywność chemiczną układu naftochinonowego, a w szczególności jego zdolność do I reakcji barwnych, co umożliwia zastosowanie metod kolorymetrycznych. Znaczącą przeszkodą w spektrofotometrycznym oznaczaniu witaminy K jest konieczność wyodrębniania jej w czystej postaci spośród innych, towarzyszących chinonów łba rdzo często obecnych w ekstraktach), mających zbliżone właściwości w odniesieniu do pochłaniania światła czy promieni ultrafioletowych.

Wśród metod kolorymetrycznych największe znaczenie mają reakcje z me-lanolanem sodu t błękitne zabarwienie), z 5-imino-3-tion-l,2,4-diliazolidyną w obecności wodorotlenl u potasu i etanolu (fioletowoniebieskie zabarwienie w przypadku filochinonu i czerwone z menadionem).

Wgd4 ty°^h metod jest niska czułość, umożliwiająca oznaczenia witają przy stosunkowo dużym stężeniu 25 /ig/ml, a menadionu nawet do

Kjgftochinony charakteryzują się intensywnym pochłanianiem światła w ul-roletowej części widma, np. dla fiiochinonu Ej* w eterze naftowym przy ^_cj fali 2 = 248 nm wynosi 420. Intensywność pochłaniania promieni UV " :_ejsza się wraz z wydłużaniem łańcucha bocznego w pozycji C-3, a także ■_t0ia się maksimum absorpcji w wyniku redukcji chinonowej formy do

W

jjiti

jrochinonowej Osłabieniu ulega wówczas max przy 270 nm, a nabiera Ijpsywności przy 243 nm. Ta właściwość pozwala oznaczać witaminę

ktrofotometrycznie w tylko częściowo oczyszczonych preparatach,

| spei

jbowie® dokonując pomiaru zwiększonej absorbancji przy 245 nm lub fjnniejszonej przy 270 nm, można określić zawartość naftochinonu w badanej

próbie

Znana jest również fluorymetryczna metoda oznaczania witaminy K_x

oparta

na fakcie, że w wyniku fotolizy fiiochinonu, zachodzącej pod działaniem

fomieni UV przy 365 nm w etanolu lub eterze naftowym tworzą się fluoryzujące związki.

Na szczególną uwagę zasługują metody chromatograficzne umożliwiające fektywny rozdział menachinonów. Najlepsze rezultaty uzyskuje się dzięki ^stosowaniu wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC). Zapewnia ona nie tylko rozdzielanie menachinonów, lecz również izomerów geometrycznych fiiochinonu. Niezłe wyniki uzyskuje się przy zastosowaniu chromatografii cienkowarstwowej lub gazowej.

Do oznaczania bardzo małych ilości witaminy K wykorzystuje się metody biologiczne. Do najszerzej stosowanych należy test polegający na określeniu czasu krzepnięcia krwi u kurcząt z niedoborem tej witaminy.

Dla skrócenia czasu osiągnięcia niedoboru witaminy K podaje się zwierzętom doświadczalnym czynniki obniżające krzepliwość krwi, będące antywita-oinami K, np. dikumarol. Analogiczne testy można przeprowadzać też na szczurach lub królikach, przy czym wskaźnikiem, na którym opierają się analizy, jest poziom protrombiny we krwi określony po kilkunastu godzinach od momentu dosercowego wprowadzenia badanego preparatu witaminy K.

Testy biologiczne oparte na oralnym wprowadzeniu badanych preparatów mogą być obarczone znacznymi błędami, gdyż w tym przypadku końcowy efekt zależy nie tylko od aktywności samego preparatu, lecz również od stopnia jego wchłaniania w przewodzie pokarmowym.