DSC
87 (5)

110    4. Menachinony — witaminy K

110    4. Menachinony — witaminy K

Pr*

wcj z wytworzeniem anionu nadtlenkowego O*. Ten ostatni jest następujących po tym cytotoksycznych reakcji.

4.10. Zależność aktywności biologicznej od bud_Q — czynniki obniżające krzepliwość krwi N jako inhibitory witamin K

Od czasu odkrycia witaminy K otrzymano za pomocą metod _Sv chemicznej cały szereg związków pokrewnych i analogów. Najważnu-'^y spośród nich jest ponad wszelką wątpliwość menadion, czyli 2-metyi -naftochinon, który w organizmie ludzi lub zwierząt jest przeksztąi' ’*• w biologicznie aktywną postać menachinonu, przy czym przyłączanie dfo - i łańcucha węglowego w pozycji C-3 zachodzi bądź to przy udziale mikron^⁰ jelitowej, bądź też pod wpływem enzymów tkankowych.

Zastąpienie grupy metylowej w pozycji C-2 inną grupą, np. etylową allilową, prowadzi do bardzo wyraźnego obniżenia aktywności witamy . Niezmiernie ważny jest fakt, że zredukowane formy określonych naftociy nów, a więc odpowiadające im naftohydrochinony wykazują niemal taką _Sa aktywność. Na tym tle nie dziwi, iż zestryfikowane naftohydrochiug a mianowicie difosforan, dioctan czy dibenzoesan, są biologicznie akty\y_De równi z właściwymi witaminami K. Stąd 2-metylo-l,4-naftohydrochinon okr^* lany jest jako witamina K₄.

Na uwagę zasługują aminowe pochodne, w cząsteczce których obok grup hydroksylowej w pozycji C-l i grupy metylowej w pozycji C-2 lub ę.3 występuje pierwszorzędowa grupa aminowa w pozycji C-4, bądź dwie grupy aminowe w pozycjach C-l i C-4 zamiast grup hydroksylowych. Aktywność biologiczna takich pochodnych, a w szczególności 2-metylo-4-amino-l-naftolu 3-metylo-4-amino-l-naftolu oraz 2-metylo-l,4-naftodiaminy jest porównywał-na z aktywnością dochinonu i dlatego związki te zaliczane są do witamin grupy K, jako witaminy K_s, 1C₇ i K₆ — odpowiednio.

Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że niektóre związki, nawet z wyraźnie odmienną strukturą w stosunku do 2-metylo-l,4-naftochinonu, wykazują pewną aktywność właściwą witaminie K. Przykładem może służyć 3-metylochromon i 5-metylobenzotiofen-4,7-chinon, które mają niewielką, aczkolwiek wyraźną, aktywność. Zastąpienie w układzie naftochinonowym pierścienia aromatycznego pirydyną prowadzi do uzyskania zupełnie nieaktywnego 6-metylochinolino-5,8-chinonu.

Znanych jest wiele substancji hamujących proces krzepliwości krwi, a więc związków o działaniu antagonistycznym w stosunku do witaminy K. Są to

więc antywitaminy K. Do tego rodzaju czynników należy przede wszystkim dikumarol (dikumaryna, rys. 4.16-a), a także niektóre pochodne 1,4-naf-tochinonu, np. 2-chloro-1,4-naftochinon oraz derywaty 3-hydroksy-l,4-naf-tochinonu (rys. 4.16-b).

Rys. 4.16. Wzory strukturalne antywitamin K i analogów tej witaminy Antywitaminy: a) dikumarol (dikumaryna); b) 2-(3'-cykloheksylopropylo)-3-hydroksy-1_f4--naftochinon. Analog z obniżoną aktywnością: c) 2-metylo-3-(/3/y-dihydrofitylo)-1,4-naftochinon

Wysycenie podwójnego wiązania w łańcuchu bocznym filochinonu, tzn. redukcja, prowadzi do wytworzenia dihydropochodnej witaminy K_Ł (rys. 4.16-c) o zmniejszonej aktywności biologicznej.

Występujący w przyrodzie filochinon jest trans-izomerem, natomiast cis-izomer jest pozbawiony aktywności witaminowej.

Warto wspomnieć, że pochodne 2-metylo-l,4-naftochinonu, takie jak: 3--tioetery i 3-0-etery, są związkami wykazującymi określoną aktywność biologiczną, zwłaszcza gdy przyłączone grupy mają charakter hydrofobowy.

Pozbawione grupy metylowej w pozycji C-2 analogi witaminy K, a także homologi ze skróconym łańcuchem bocznym mają mniejszą aktywność biologiczną od właściwej witaminy.